ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2002/20 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2006/47

Karar Günü:9.6.2006

R.G. Tarih-Sayı:30.09.2006-26305

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Bağımsız Türkiye Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. Maddesi uyarınca, Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN, Enis TUNGA ve Mehmet ERTEN'in katılmalarıyla 16.4.2003 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında;

Bağımsız Türkiye Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda; 'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2001 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde 25.9.2001 tarihinde kurulan Bağımsız Türkiye Partisi'nin Genel Merkezi ile 63 il ve il örgütü bulunmayan üç ilçe örgütünün 2001 yılı gelirlerinin 22.471.920.000.-TL, giderlerinin 19.490.143.996.-TL, borçlarının 846.241.440.-TL, alacaklarının 150.000.000.-TL ve 2002 yılına nakit devrinin 3.678.017.444.-TL, gelir ve borç rakamlarının toplamı ile gider, alacak ve nakit devir rakamları toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin gelirleri 6.510.000.000.-TL olarak gösterilmiştir. Bunun tamamı bağış gelirleridir.

Parti Genel Merkezi'nin 2002 yılına devreden alacakları 150.000.000.-TL olup, tamamı verilen depozito ve teminatlar (Abonelik iptalinde iade alınmak üzere ASKİ'ye yatırılan güvence parası) karşılığıdır.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirler ile alacakların 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddelerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti il örgütlerinin gelirleri 15.961.920.000.-TL. olarak gösterilmiştir. Bunun tamamı bağış gelirleridir.

İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin Merkez Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek, 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin giderleri 6.148.644.570.-TL olarak gösterilmiştir. Bunun 5.912.644.570.-lirası genel yönetim, 236.000.000.-lirası ise demirbaş alım giderleridir.

Parti Genel Merkezi'nin borçları 846.241.440.-TL olup, tamamı ödenecek vergi ve fonlar karşılığıdır.

Parti Genel Merkezi'nce 1.057.596.870.-TL nakit mevcudu olarak 2002 yılına devredilmiştir.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen dışında kalan giderler ile borçların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

a) Aşağıda gösterilen özel kişiler adlarına düzenlenmiş fatura bedellerinin ödendiği görülmüştür.

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 70. maddesinde siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına aykırı olamayacağı ve bütün giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı belirtilmiştir. Ayrıca genel muhasebe kurallarına göre de, bir gelir veya gider belgesinin muhasebe kayıtlarına alınabilmesi için, kayıt sahibinin adına düzenlenmesi gerekir.

Açıklanan nedenlerle özel kişiler adına düzenlenmiş fatura karşılığı yapılan ödemeler Parti tüzelkişiliği adına yapılmış ödeme sayılamayacağından, 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine aykırı olarak yapılan 97.987.150.-TL tutarındaki ödemenin, aynı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

b) Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 17. maddesine göre, işin esasına ilişkin inceleme siyasi partilerin gelir ve giderlerinin doğru ve Yasa'ya uygun olup olmadığı yönlerinden yapılır.

2820 sayılı Yasa'nın 60. maddesinde, parti adına yapılan giderlerin ne gibi işlere ve yerlere harcandığının ilgili defterlere sıra ile belgeleri de gösterilerek geçirileceği öngörülmektedir. Yasa'da ki 'belgelendirme' gelir-gider belgeleriyle bunlara ilişkin açıklamaların da defter ve kayıtlarda yer almasını kapsamaktadır.

Parti'nin kesinhesabına ilişkin bazı belge ve kayıtlarda gidere ilişkin açıklama yer almadığından, Parti adına düzenlenen faturalarla yapılan yolculuk giderlerinin niteliği saptanamamıştır.

Bu nedenle, muhasebe kayıtlarının açıklama içerir şekilde düzenlenmesi gerektiği hususunun Parti'ye bildirilmesinin uygun olacağı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Partinin il örgütlerinin giderleri 13.341.499.426.-TL. olarak gösterilmiştir. Bunun tamamı genel yönetim giderleridir.

Parti İl Örgütleri'nce 2.620.420.574.-TL nakit mevcudu olarak 2002 yılına devredilmiştir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Malları

Partinin 2001 yılında herhangi bir taşınmaz ediniminde bulunmadığı anlaşılmıştır.

Parti 2001 yılında 2820 sayılı Yasa'nın 74. Maddesi uyarınca -her birinin değeri yüz milyon lirayı aşan- sadece bir adet ve 236.000.000.-TL tutarında taşınır mal edinmiştir. Satınalma yoluyla edinilen taşınır malın saten ve tül perdeye ilişkin olduğu anlaşılmıştır.

Parti'nin kesinhesabı ve ekleri üzerinde yapılan incelemede, satınalma yoluyla elde edilen değerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Bağımsız Türkiye Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 22.471.920.000.-TL gelirin, 19.392.156.846.-TL giderin, 846.241.440.-TL borcun, 150.000.000.-TL alacağın ve 3.678.017.444.-TL nakit devrinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine aykırı olarak yapılan 97.987.150.-TL gider karşılığı Parti malvarlığının, aynı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesine,

3- Mali işlemlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olup olmadığının tespiti için, Anayasa Mahkemesi'ne verilen defter ve belgelerin denetime elverişli olması gerektiğinden, bundan sonra gönderilecek gelir, gider belgeleri ile muhasebe kayıtlarının, açıklama içerir şekilde düzenlenmesi gereğinin Parti'ye bildirilmesine,

9.6.2006 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.