ANAYASA
MAHKEMESİ KARARI
Esas
Sayısı:2002/20 (Siyasî Parti Malî Denetimi)
Karar
Sayısı:2006/47
Karar
Günü:9.6.2006
R.G.
Tarih-Sayı:30.09.2006-26305
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Bağımsız Türkiye Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16.
Maddesi uyarınca, Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali
HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN, Enis
TUNGA ve Mehmet ERTEN'in katılmalarıyla 16.4.2003 gününde yapılan ilk inceleme
toplantısında;
Bağımsız Türkiye Partisi'nin 2001 yılı kesinhesabının
incelenmesi sonucunda; 'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının
incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği
2001 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler
üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve
2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun
ile 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların
gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddi öğelerini oluşturan
defter ve belgelerde 25.9.2001 tarihinde kurulan Bağımsız Türkiye Partisi'nin Genel
Merkezi ile 63 il ve il örgütü bulunmayan üç ilçe örgütünün 2001 yılı
gelirlerinin 22.471.920.000.-TL, giderlerinin 19.490.143.996.-TL, borçlarının
846.241.440.-TL, alacaklarının 150.000.000.-TL ve 2002 yılına nakit devrinin
3.678.017.444.-TL, gelir ve borç rakamlarının toplamı ile gider, alacak ve
nakit devir rakamları toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.
A- Gelirlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Parti Genel Merkezi'nin gelirleri
6.510.000.000.-TL olarak gösterilmiştir. Bunun tamamı bağış gelirleridir.
Parti Genel Merkezi'nin 2002 yılına
devreden alacakları 150.000.000.-TL olup, tamamı verilen depozito ve teminatlar
(Abonelik iptalinde iade alınmak üzere ASKİ'ye yatırılan güvence parası)
karşılığıdır.
Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir
belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirler ile alacakların 2820 sayılı
Yasa'nın 61-69. maddelerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Parti il örgütlerinin gelirleri
15.961.920.000.-TL. olarak gösterilmiştir. Bunun tamamı bağış gelirleridir.
İl örgütlerinin kesinhesap
çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin Merkez
Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek, 2820 sayılı
Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Parti Genel Merkezi'nin giderleri
6.148.644.570.-TL olarak gösterilmiştir. Bunun 5.912.644.570.-lirası genel
yönetim, 236.000.000.-lirası ise demirbaş alım giderleridir.
Parti Genel Merkezi'nin borçları
846.241.440.-TL olup, tamamı ödenecek vergi ve fonlar karşılığıdır.
Parti Genel
Merkezi'nce 1.057.596.870.-TL nakit mevcudu olarak 2002 yılına devredilmiştir.
Genel Merkezin defter
kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen
dışında kalan giderler ile borçların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak
gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.
a) Aşağıda gösterilen özel
kişiler adlarına düzenlenmiş fatura bedellerinin ödendiği görülmüştür.
Defter Tarihi
|
Kayıt Sayısı
|
Faturanın Adına Düzenlendiği Kişi
|
Tarihi
|
Sayısı
|
Tutarı (TL)
|
20.10.2001
|
6
|
Nuri Kaplan
|
17.10.2001
|
893546
|
2.587.150.-
|
20.11.2001
|
12
|
' '
|
05.10.2001
|
1090831026
|
14. 900.000.-
|
20.11.2001
|
12
|
Süleyman Özkan
|
21.11.2001
|
2296944
|
15. 000.000.-
|
10.12.2001
|
15
|
' '
|
05.12.2001
|
2509406
|
20. 000.000.-
|
30.11.2001
|
13
|
Hayri Güngör
|
23.11.2001
|
064744
|
45. 500.000.-
|
|
|
|
|
|
97. 987.150.-
|
2820 sayılı Siyasi
Partiler Kanunu'nun 70. maddesinde siyasi partilerin giderlerinin amaçlarına
aykırı olamayacağı ve bütün giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına
yapılacağı belirtilmiştir. Ayrıca genel muhasebe kurallarına göre de, bir gelir
veya gider belgesinin muhasebe kayıtlarına alınabilmesi için, kayıt sahibinin
adına düzenlenmesi gerekir.
Açıklanan nedenlerle
özel kişiler adına düzenlenmiş fatura karşılığı yapılan ödemeler Parti tüzelkişiliği
adına yapılmış ödeme sayılamayacağından, 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine
aykırı olarak yapılan 97.987.150.-TL tutarındaki ödemenin, aynı Yasa'nın 75.
maddesi uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
b) Anayasa Mahkemesi
İçtüzüğü'nün 17. maddesine göre, işin esasına ilişkin inceleme siyasi
partilerin gelir ve giderlerinin doğru ve Yasa'ya uygun olup olmadığı
yönlerinden yapılır.
2820 sayılı Yasa'nın
60. maddesinde, parti adına yapılan giderlerin ne gibi işlere ve yerlere
harcandığının ilgili defterlere sıra ile belgeleri de gösterilerek geçirileceği
öngörülmektedir. Yasa'da ki 'belgelendirme' gelir-gider belgeleriyle bunlara
ilişkin açıklamaların da defter ve kayıtlarda yer almasını kapsamaktadır.
Parti'nin
kesinhesabına ilişkin bazı belge ve kayıtlarda gidere ilişkin açıklama yer
almadığından, Parti adına düzenlenen faturalarla yapılan yolculuk giderlerinin
niteliği saptanamamıştır.
Bu nedenle, muhasebe
kayıtlarının açıklama içerir şekilde düzenlenmesi gerektiği hususunun Parti'ye
bildirilmesinin uygun olacağı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Giderleri
Partinin il örgütlerinin giderleri
13.341.499.426.-TL. olarak gösterilmiştir. Bunun tamamı genel yönetim
giderleridir.
Parti İl Örgütleri'nce 2.620.420.574.-TL
nakit mevcudu olarak 2002 yılına devredilmiştir.
İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin
gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya
uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
C- Parti Malları
Partinin 2001 yılında herhangi bir
taşınmaz ediniminde bulunmadığı anlaşılmıştır.
Parti 2001 yılında 2820 sayılı Yasa'nın
74. Maddesi uyarınca -her birinin değeri yüz milyon lirayı aşan- sadece bir
adet ve 236.000.000.-TL tutarında taşınır mal edinmiştir. Satınalma yoluyla
edinilen taşınır malın saten ve tül perdeye ilişkin olduğu anlaşılmıştır.
Parti'nin kesinhesabı ve ekleri üzerinde
yapılan incelemede, satınalma yoluyla elde edilen değerin 2820 sayılı Yasa'ya
uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
IV- SONUÇ
Bağımsız Türkiye Partisi'nin 2001 yılı
kesinhesabının incelenmesi sonucunda;
1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen
22.471.920.000.-TL gelirin, 19.392.156.846.-TL giderin, 846.241.440.-TL borcun,
150.000.000.-TL alacağın ve 3.678.017.444.-TL nakit devrinin eldeki bilgi ve
belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,
2- 2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesine aykırı olarak
yapılan 97.987.150.-TL gider karşılığı Parti malvarlığının, aynı Yasa'nın 75.
maddesi uyarınca Hazine'ye irad kaydedilmesine,
3- Mali işlemlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olup
olmadığının tespiti için, Anayasa Mahkemesi'ne verilen defter ve belgelerin
denetime elverişli olması gerektiğinden, bundan sonra gönderilecek gelir, gider
belgeleri ile muhasebe kayıtlarının, açıklama içerir şekilde düzenlenmesi
gereğinin Parti'ye bildirilmesine,
9.6.2006 gününde OYBİRLİĞİYLE karar
verildi.
Başkan
Tülay TUĞCU
|
Başkanvekili
Haşim KILIÇ
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
Üye
Ahmet AKYALÇIN
|
Üye
Mehmet ERTEN
|
Üye
Mustafa YILDIRIM
|
Üye
A. Necmi ÖZLER
|
Üye
Serdar ÖZGÜLDÜR
|
Üye
Şevket APALAK
|
Üye
Serruh KALELİ
|
Üye
Osman Alifeyyaz PAKSÜT
|