ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2005/1 (Siyasî Parti-İhtar)

Karar Sayısı:2005/2

Karar Günü:20.7.2005

Resmi Gazete Tarih-Sayısı:19.10.2005 - 25971

İHTAR İSTEMİNDE BULUNAN : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı

İHTAR İSTEMİNİN KONUSU : 2002 yılı kesin hesabına ilişkin olarak, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 74. maddesinin ikinci fıkrası gereğince verilmesi gereken bilgi ve belgeleri, Anayasa Mahkemesi'ne ve bilgi için de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermeyen Sağduyu Partisi'ne, Siyasî Partiler Kanunu'nun 104. maddesi uyarınca ihtar verilmesi istemidir.

I - İHTAR İSTEMİNİN GEREKÇESİ

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının SP.126 Hz. 2005/1 sayılı ve 21.04.2005 günlü başvuru dilekçesinin gerekçe bölümü şöyledir:

 “Anayasanın 69 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında ve 2820 Sayılı Siyasi Partiler Yasasının 74 üncü maddesinin birinci fıkrasında, siyasi partilerin mali denetimlerinin Anayasa Mahkemesince yapılacağı öngörülmektedir.

2820 Sayılı Yasanın 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasında ise; siyasi partilerin genel başkanlarının, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini o yılın Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorunda oldukları belirtilmektedir.

Davalı Sağduyu Partisi Genel Başkanının 2820 Sayılı Yasanın 74 üncü maddesinde düzenlenen parti kesin hesabına ilişkin bilgileri vermemesi nedeniyle Yasanın bu emredici hükmüne aykırı davrandığı anlaşılmaktadır.

2820 Sayılı Siyasi Partiler Yasasının 104 üncü maddesinde, bir siyasi partinin bu Yasanın 101 inci maddesi dışında kalan emredici hükümleriyle diğer yasaların siyasi partilerle ilgili emredici hükümlerine aykırılık halinde bulunması sebebiyle o parti aleyhine Anayasa Mahkemesine Cumhuriyet Başsavcılığınca re'sen yazı ile başvurulacağı zikredilmiştir.

Açıklanan nedenlerle; davalı Sağduyu Partisi'nin, 2820 Sayılı Siyasi Partiler Yasasında öngörülen emredici hükme aykırı davranışının giderilmesi için Yüksek Mahkemenize başvurulması zorunlu görülmüştür.

Sonuç ve İstem : 2002 yılı parti kesin hesabını göndermeyen Sağduyu Partisi hakkında, 2820 Sayılı Siyasi Partiler Yasasının 74 üncü maddesinin emrettiği şekilde “karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğinin” Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Başsavcılığımıza gönderilmesi suretiyle aykırılığın giderilmesinin sağlanması için aynı Yasanın 104 üncü maddesi uyarınca ihtar kararı verilmesi arz ve talep olunur.”

II- İNCELEME

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının ihtar başvurusu, işin incelenmesine ilişkin rapor, ilgili Anayasa ve yasa kuralları, bunların gerekçeleri ile diğer belgeler okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 74. maddesinin ikinci fıkrasında; “Siyasî partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesin hesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesin hesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar. Bu belgelere, ilgili siyasî partinin aynı hesap döneminde edindiği taşınmaz ve değeri yüz milyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de belirten listeler eklenir.” denilmektedir.

Sağduyu Partisi'nin 2002 yılı kesinhesap cetvellerinin incelendiği 22.10.2003 günlü toplantıda;

 “… 1- Parti'nin 2002 yılı kesinhesabının onaylandığına dair Parti Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Kararının onaylı örneğinin,

2- Parti'nin 2002 yılında edindiği taşınmaz ve değeri yüzmilyon lirayı aşan taşınır malların, menkul kıymetlerin ve her türlü hakların değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini de (yoksa olmadığını) belirten listelerin,

3- Parti genel merkezinin, parti taşınmazı mı, yoksa kiralık mı olduğunu gösteren ve buna ilişkin giderlerin (kira, elektrik, su, yakıt, aidat gibi) yer aldığı kesinhesabın onaylı örneğinin,

2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 74. maddesi uyarınca Parti'den istenmesine,

Belirtilen eksikliklerin giderilmesi için Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesine göre Parti'ye bu kararın tebliğ tarihinden itibaren 30 gün süre verilmesine, bu süre içinde istenilen bilgi ve belgelerin gönderilmemesi halinde 2820 sayılı Yasa'nın 111. maddesine göre işlem yapılmak üzere durumun Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na duyurulacağının Parti'ye bildirilmesine,

Gerekli tebligatın yapılması için karar örneğinin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmesine,...” karar verilmiştir.

Karar Parti'ye tebliğ edilmiş bulunmasına, Parti yetkilisi Genel Sekreter Dr. Bahri Teker tarafından 24.11.2003 tarihli dilekçe ile ek süre istenilmesine ve verilen süre geçmiş olmasına karşın, Parti, istenen belgeleri Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına ve Anayasa Mahkemesi'ne vermeyerek 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 74. ve 75. maddelerindeki yükümlülüğü yerine getirmemiştir.

Mahkememizce, 05.04.2005 gününde yapılan toplantıda;

 “1- Parti kesinhesabını 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesine uygun olarak göndermeyen Sağduyu Partisi hakkında, 2820 sayılı Yasa'nın 104. maddesi uyarınca işlem yapılabilmesi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na duyuruda bulunulmasına,

2- 2820 sayılı Yasa'nın 74. ve 75. madde hükümlerinin gereğini yerine getirmeyen Parti sorumluları hakkında, 2820 sayılı Yasa'nın 111. maddesi gereğince işlem yapılabilmesi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına,” karar verilmiştir.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca da, Anayasa Mahkemesi'nin Sağduyu Partisi hakkında, 2003/16 (Siyasi Parti Mali Denetimi) esas sayılı dosya üzerinden verdiği 5.4.2005 günlü kararına dayanılarak ihtar isteminde bulunulmuştur.

Siyasî Partiler Kanunu'nun 104. maddesinde; “Bir siyasi partinin bu Kanunun 101 inci maddesi dışında kalan emredici hükümleriyle diğer kanunların siyasi partilerle ilgili emredici hükümlerine aykırılık halinde bulunması sebebiyle o parti aleyhine Anayasa Mahkemesine, Cumhuriyet Başsavcılığınca re'sen yazı ile başvurulur.

Anayasa Mahkemesi, söz konusu hükümlere aykırılık görürse bu aykırılığın giderilmesi için ilgili siyasi parti hakkında ihtar kararı verir. Bu yazının tebliği tarihinden itibaren altı ay içinde aykırılık giderilmediği takdirde, Cumhuriyet Başsavcılığı o siyasi partinin Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılması için Anayasa Mahkemesine re'sen dava açabilir” denilmektedir.

Bu nedenle, 2002 yılı kesinhesabının onaylandığına dair Parti Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Kararı'nın onaylı örneğini, 2002 yılında edinilen taşınmazlarının ve değeri yüzmilyon lirayı aşan taşınır mallarının, menkul kıymetlerinin ve her türlü haklarının, değerleri ile edinim tarihlerini ve şekillerini, yoksa olmadığını belirten listeleri ve Parti genel merkezinin, parti taşınmazı mı, yoksa kiralık mı olduğunu gösteren ve buna ilişkin kira, elektrik, su, yakıt, aidat gibi giderlerinin yer aldığı kesinhesabın onaylı örneğini vermeyen Sağduyu Partisi'ne 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 104. maddesi gereğince ihtar kararı verilmesi gerekir.

                       III.              SONUÇ

A- 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 74. maddesinin ikinci fıkrası gereğince verilmesi gereken bilgi ve belgeleri, Anayasa Mahkemesine ve bilgi için de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na vermeyen Sağduyu Partisi'ne, kararın tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde bu aykırılığı gidermesi için aynı Yasa'nın 104. maddesi gereğince İHTARDA BULUNULMASINA,

B- Karar örneğinin gereği için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmesine,

2005.                    gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.