ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2001/28 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2003/4

Karar Günü:16.4.2003

R.G. Tarih-Sayı:30.05.2003-25123

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Demokrasi ve Barış Partisi'nin 2000 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Samia AKBULUT, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Nurettin TURAN, Aysel PEKİNER, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN ve Enis TUNGA'nın katılmalarıyla 17.4.2002 tarihinde yapılan ilk inceleme toplantısında;

Demokrasi ve Barış Partisi'nin 2000 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda 'Dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine; oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 2000 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî öğelerini oluşturan defter ve belgelerde, Parti'nin Genel Merkezi ile 50 il örgütünün 2000 yılı gelirlerinin 21.585.583.147.- lira, giderlerinin 20.896.447.336.- lira ve 2001 yılına nakit devrinin 689.135.811.- lira, gelir ile gider ve nakit devir rakamlarının toplamının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin gelirleri 3.099.673.386.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun 2.975.000.000.- lirası bağış geliri, 44.000.000.- lirası önceki yıldan devreden borç mevcudu, 80.673.386.- lirası ise önceki yıldan devreden nakit mevcududur.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 60-68. maddelerinde siyasi partilerin gelirleri açıklanmış, 69. maddesinde de gelirlerin sağlanmasındaki usul belirlenmiştir. 2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesinin üçüncü fıkrasında ise 'Bu Kanunun 69. maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelir Hazineye irad kaydedilir.' denilmiştir.

Parti Genel Merkezi'nin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddelerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

Ayrıntısı aşağıda gösterilen Muhasebe Fişleri ile muhasebeleştirilen ve Parti'nin 2000 yılı bağış geliri olarak Genel Merkez kesinhesabında gösterilen toplam 2.975.000.000.- liralık gelirine ilişkin tevsik edici belgelerin (bağış makbuzlarının) bulunmadığı görülmüştür.

Bu durumda, 2820 sayılı Yasa'nın 69. maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak elde edilen (bağış makbuzları ile tevsik edilemeyen) toplam 2.975.000.000.- TL. gelirin (D.B.P., 2.3.2002 tarihinde 2820 sayılı Yasa'nın 110. maddesinin birinci fıkrası hükmü çerçevesinde malvarlığı ile birlikte Hak ve Özgürlükler Partisi ile birleştiğinden) Hak ve Özgürlükler Partisi'nin malvarlığından, 2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesinin üçüncü fıkrasına göre Hazineye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti il örgütlerinin gelirleri 18.485.909.761.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun 12.991.272.000.- lirası bağış, 4.827.210.000.- lirası aidat, 300.000.000.- lirası etkinliklerden sağlanan gelirleri, 274.925.000.- lirası önceki yıldan devreden borç mevcudu, 12.991.272.000.- lirası ise önceki yıldan devreden nakit mevcududur.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin Parti Meclisi Kararı ile doğruluğunun onaylandığı görülerek, 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin giderleri 2.687.570.275.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun tamamı genel giderlerdir.

Parti Genel Merkezi'nce 412.103.111.- lira nakit mevcudu olarak 2001 yılına devredilmiştir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinin üçüncü fıkrasında, beşmilyon liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile belgelendirilmesinin zorunlu olmadığı belirtildiğinden, bu tutarı (2820 sayılı Yasa'nın Ek Madde 6 hükmüne göre 2000 yılı için 7.800.000.- lirayı) aşan tüm harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belgeye dayandırılması gerekmektedir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin dördüncü fıkrasında ise 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir.' denilmektedir.

Parti Genel Merkezi'nin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilen dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

Ayrıntısı aşağıda gösterilen Muhasebe Fişleri ile Ekim, Kasım ve Aralık kirası olarak muhasebeleştirilen ve 2000 yılı gideri olarak Genel Merkez Kesinhesabında gösterilen toplam 300.000.000.- liralık giderin ise bu kurallara aykırı olarak tevsik edici belgeler ile belgelendirilmediği görülmüştür.

Bu durumda belgelendirilemeyen gider tutarı 300.000.000.- lira tutarındaki parti malvarlığının (D.B.P., 2.3.2002 tarihinde 2820 sayılı Yasa'nın 110. maddesinin birinci fıkrası hükmü çerçevesinde malvarlığı ile birlikte Hak ve Özgürlükler Partisi ile birleştiğinden) Hak ve Özgürlükler Partisi'nin malvarlığından Hazine'ye irad kaydedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti il örgütlerinin giderleri 18.208.877.061.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun tamamı büro ve genel yönetim giderleridir.

Parti il örgütlerince 277.032.700.- lira nakit mevcudu olarak 2001 yılına devredilmiştir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümü üzerinde yapılan incelemede, giderlerin Parti Meclisi Kararı ile doğruluğunun onaylandığı görülerek 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Parti Malları

Parti 2000 yılında, 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesi uyarınca, sadece her birinin değeri yüzmilyon lirayı aşan 212.399.925.- lira tutarında taşınır mal ile 201.600.000.- lira tutarında hak ediniminde bulunmuştur.

Parti'nin kesinhesabı ve ekleri üzerinde yapılan incelemede, satın alma yoluyla elde edilen değerlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Demokrasi ve Barış Partisi'nin 2000 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 18.610.583.147.- lira gelir ile 20.596.447.336.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 69. maddesine aykırı olarak sağlanan 2.975.000.000.- lira gelirin aynı Yasa'nın 76. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

3- Belgesiz olarak gider kaydedilen 300.000.000.- lira karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

16.4.2003 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.