ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:2000/26 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2002/6

Karar Günü:17.4.2002

R.G. Tarih-Sayı:24.05.2002-24764

I- MALÎ DENETİMİN KONUSU

Emeğin Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Mustafa BUMİN, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Rüştü SÖNMEZ, Ertuğrul ERSOY, Tülay TUĞCU, Ahmet AKYALÇIN ve Enis TUNGA'nın katılmalarıyla 30.10.2001 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; 'Dosyadaki eksiklikler giderildiğinden işin esasının incelenmesine,... OYBİRLİĞİYLE' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1999 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde, Emeğin Partisi'nin 1999 yılı gelirlerinin 40.648.593.693- lira, giderlerinin 39.107.730.319- lira olduğu ve 2000 yılına 1.540.863.374- lira devredildiği görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti kayıtlarına göre, Parti Genel Merkezi 1998 yılından devredilen 334.021.660.- lira ile birlikte; 1999 yılında, il ödentisi olarak 1.505.555.000.- lira, bağış olarak 7.550.000.000.- lira, yayın satışlarından 2.661.000.000.- lira olmak üzere; 12.050.576.660.- lira gelir elde etmiştir.

Parti Genel Merkezi, faaliyetlerini yürütmek için 1999 yılında 11.841.920.055- liralık harcama yapmış; 2000 yılına 208.656.605- lira nakit devretmiştir.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, yıl içinde il ödentisi olan 1.505.555.000.- lira gelir ile yayın satışlarından elde edilen 2.661.000.000.- lira gelirin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. Maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı görülmüştür.

Yıl içinde bağış olarak elde edilmiş olan 7.550.000.000.- lira gelirin ise 2820 sayılı Yasa'nın 69. maddesi hükümlerine uygun olarak sağlanmadığı sonucuna varılmıştır.

Şöyle ki;

Yasa'nın 69. maddesinin üçüncü fıkrasında; 'sağlanan gelirin türü ve miktarıyla, gelirin sağlandığı kimsenin adı, soyadı ve adresi, makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı, soyadı ve imzası, makbuzda ve dip koçanlarında yer alır.' hükmüne yer verilmiştir.

Aşağıda numaraları belirtilen toplam 7.550.000.000.- lira tutarındaki Parti Genel Merkezine ait gelir makbuzlarında ise, gelirin sağlandığı kimsenin adresi ile makbuzu düzenleyenin sıfatı, adı ve soyadına yer verilmemiştir.

Yasa'nın 76. maddesinin üçüncü fıkrasında; 'Bu Kanunun 69 uncu maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasi partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelir Hazineye irad kaydedilir.' denilmektedir.

Siyasi partilerin elde ettiği gelirlerin kaynağının açıkça gelir belgelerinde yer alması siyasi partiler için getirilmiş yasal bir yükümlülüktür.

Bu nedenle, Yasa'nın 69. maddesinin üçüncü fıkrasına uygun olarak elde edilmediği anlaşılan 7.550.000.000.- liranın Hazineye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl ve İlçe Örgütleri Gelirleri

Partinin 1999 yılı içinde 56 il ve il örgütü bulunmayan 1 ilçe örgütünce sağlanan gelirleri toplamı 27.842.548.089- lira olarak gösterilmiştir. Kesinhesap verilerine göre, bu gelirin 15.761.683.350.- lirası ilçe ödentilerinden, 9.827.431.350.- lirası bağışlardan, 294.163.366.- lirası yayın satışlarından, 1.759.270.023 lirası yemek, şenlik, konser organizasyonlarından, 200.000.000.- lirası bayrak,flama satışlarından, elde edilmiştir. İl ve ilçe örgütlerinin 1998 yılından devredilen nakit mevcudu ise 755.68.944.- liradır. İl ve ilçe örgütlerinin 2000 yılına devredilen nakit mevcudu 1.332.206.769.- liradır.

İl ve ilçe örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümü üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin, 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C-Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi, faaliyetlerini yürütmek için 1999 yılında 11.841.920.055- lira harcama yapmış, 2000 yılına 208.656.605- lira nakit devredilmiştir. Bu tutarın 5.492.100.000- lirası kira ve bina giderleri, 520.025.980- lirası haberleşme ve kargo giderleri, 4.074.913.762- lirası tanıtım ve propaganda giderleri, 80.000.000.- lirası ilan giderleri, 343.188.376.- lirası kırtasiye giderleri, 923.009.997.- lirası genel giderler, 408.681.940.- lirası demirbaş giderleri için harcanmıştır.

Genel Merkezin defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olarak gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır.

2- İl ve İlçe Örgütleri Giderleri

Partinin 56 il ile il örgütü bulunmayan 1 ilçe örgütünün 1999 yılı içindeki giderleri toplamı 27.265.810.264- lira harcama yapmış; 2000 yılına 1.332.206.769.- lira nakit devredilmiştir.

Bu tutarın 15.197.418.768- lirası kira ve bina giderleri, 3.245.662.205- lirası haberleşme ve kargo giderleri, 2.115.345.567- lirası tanıtım ve propaganda giderleri, 679.398.499.- lirası ilan giderleri, 2.053.591.209.- lirası kırtasiye giderleri, 2.300.601.516.- lirası genel giderler, 1.505.555.000.- lirası demirbaş giderleri, 168.237.500.- lirası kongre giderleri için harcanmıştır.

İl ve ilçe örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

D- Parti Malları

Emeğin Partisi'nin 6.2.2001 günlü, 2001/03 sayılı yazısının incelenmesinden 1999 yılında KDV dahil 122.331.940 lira değerinde demirbaş edindiği taşınmazları ile değeri yüz milyon lirayı aşan menkul kıymeti ve hakları bulunmadığı anlaşılmıştır.

IV-SONUÇ

Emeğin Partisi'nin 1999 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda,

1- Partinin kesinhesabında gösterilen 33.098.593.693.- lira geliri ile 39.107.730.319- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna;

2- 2820 sayılı Yasa'nın 69. maddesine uygun olarak sağlanmadığı anlaşılan 7.550.000.000.- liranın, aynı Yasa'nın 76. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına;

17.4.2002 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.