ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1999/19 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:2000/9

Karar Günü:12.9.2000

R.G. Tarih-Sayı:13.10.2000-24199

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Demokrat Parti'nin Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 41 il örgütünün 1998 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Haşim KILIÇ, Samia AKBULUT, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK, Rüştü SÖNMEZ, Ertuğrul ERSOY ve Tülay TUĞCU'nun katılmalarıyla 15.2.2000 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; 'Demokrat Parti'nin 1998 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda; dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1998 yılı kesinhesap çizelgeleri ile muhasebe defterleri, gelir ve gider belgeleri üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî öğelerini oluşturan kesinhesap defter ve belgelerde Demokrat Parti'nin 1998 yılı gelir ve giderleri birbirine denk biçimde; Genel Merkez'in gelir ve giderleri 27.868.825.056.- lira, 41 il örgütünün gelir ve giderleri 14.835.737.273.- lira olmak üzere toplam 42.704.562.329.- lira gösterilmiştir.

A-Gelirlerin İncelenmesi

1-Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1998 yılı içindeki gelirleri 27.868.825.056.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 20.435.280.000.- lirasının yayın ve kimlik satış gelirlerinden, 3.646.000.000.- lirasının bağış ve milletvekili aidatlarından, 2.737.824.112.- lirasının Parti malvarlığı gelirleri ve özkaynaklardan, 954.408.221.- lirasının ertesi yıla devreden borçlar ve sair gelirlerden, 95.312.723.- lirasının da geçen yılın nakit mevcudundan sağlandığı anlaşılmıştır.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki gelirlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 61-69. maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 63. maddesinde, bir siyasî partiye mensup milletvekillerinin, ne miktar aidat ödeyeceğinin ve bu suretle toplanan paraların grup faaliyetlerine ve parti merkezine hangi miktarlarda ayrılacağının, Türkiye Büyük Millet Meclisi parti grubu kararıyla belli edileceği, ancak, bu miktarın yıllık tutarının milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını geçemeyeceği, grubu olmayan milletvekillerinin ödeyeceği aidatın ise burada belirtilen miktarın yarısını geçmemek kaydıyla merkez karar ve yönetim kurulunca tespit edileceği belirtilmiştir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde grubu bulunmayan Demokrat Parti'nin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu'nca milletvekillerinin ödeyeceği aidatın saptanmadığı anlaşılmıştır. Yapılan incelemede; Parti Genel Başkanı İstanbul Milletvekili Korkut Özal tarafından tarih ve numaraları aşağıdaki tabloda gösterilen makbuz karşılığında 1998 yılında Parti'ye 650.000.000.-lira milletvekili aidatı ödendiği, ödemenin yapıldığı 15 Ekim 1998- 14 Ocak 1999 dönemine ilişkin bordro bilgilerine göre Yasa'nın 63. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca ödenebilecek milletvekili aidatının yıllık tutarının 492.835.167.- lirayı aşamayacağı ve Parti'ye 650.000.000 - 492.835.167 = 157.164.833.- lira fazla ödemede bulunulduğu saptanmıştır.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 63. madde kuralına aykırı biçimde Parti'ye gelir yazılan 157.164.833.- liranın aynı Kanun'un 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- Örgüt Gelirleri

Demokrat Parti 41 ilde örgütlenmiştir.

Örgütlerce sağlanan gelirler 14.835.737.273.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 2.324.192.000.- lirasının giriş ve üyelik aidatlarından, 347.000.000.- lirasının bayrak, flama, rozet, kimlik ve yayın satış gelirlerinden, 10.744.808.273.- lirasının bağışlardan, 1.400.000.000.- lirasının ertesi yıla devreden borçlardan, 19.737.000.- lirasının da geçen yılın nakit mevcudundan sağlandığı anlaşılmıştır.

Örgütlerin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 61. maddesinde belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Genel İdare Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1998 yılı içindeki giderleri 27.511.796.702.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 21.750.525.938.- lirasını personel ve büro genel giderlerinin, 1.638.457.500.- lirasını seyahat, bayrak, flama, kimlik kartı yapımı ile yayın giderlerinin, 1.072.500.000.- lirasını seçim ve kongre giderlerinin, 3.050.313.264.- lirasını iş ve seyahat avansları ile bina, taşıt ve demirbaş giderlerinin oluşturduğu anlaşılmıştır.

Parti Genel Merkezi'nin geliri ile gideri arasındaki 357.028.354.- lira farkın nakit mevcudu olarak 1999 yılana devredildiği görülmüştür.

Genel Merkez'in muhasebe defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olarak yapıldığı sonucuna varılmıştır.

2- Örgüt Giderleri

Parti'nin örgütlendiği 41 ilin giderleri 13.669.879.695.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 7.950.261.813.- lirasını personel ve büro genel giderlerinin, 1.134.447.882.- lirasını seyahat, bayrak, flama, kimlik kartı yapımı, balo eğlence ve yayın giderlerinin, 4.526.870.000.- lirasını demirbaş alımı ile seçim ve kongre giderlerinin, 58.300.000.- lirasını da sair giderlerin oluşturduğu anlaşılmıştır.

Örgütlerin gelirleri ile giderleri arasındaki 1.165.857.578.- lira farkın nakit mevcudu olarak 1999 yılına devredildiği görülmüştür.

Örgütlerin kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin Genel Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olarak yapıldığı sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Demokrat Parti'nin 1998 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 42.547.397.496.- lira geliri ile 41.181.676.397.- lira giderinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna;

2- 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 63. maddesine aykırı biçimde Parti'ye gelir yazılan 157.164.833.- liranın aynı Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına, 12.9.2000 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.