ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1996/25 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1999/9

Karar Günü:23.2.1999

R.G. Tarih-Sayı:26.03.1999-23651

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Büyük Birlik Partisi Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 69 il örgütünün 1995 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca; Ahmet Necdet SEZER, Güven DİNÇER, Samia AKBULUT, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU ve Mahir Can ILICAK'ın katılmalarıyla, 16.3.1998 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; 'Büyük Birlik Partisi'nin 1995 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda; dosyadaki eksiklik giderildiğinden, işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1995 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî ögelerini oluşturan defter ve belgelerde, Büyük Birlik Partisi'nin 1995 yılı gelirleri ve giderleri, birbirine denk biçimde; Genel Merkez'in gelir ve giderleri 13.327.056.834.- lira, 69 il örgütünün gelir ve giderleri 11.093.008.315.- lira olmak üzere toplam 24.420.065.149.- lira olarak gösterilmiştir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Büyük Birlik Partisi Genel Merkezi'nin 1995 yılı içindeki gelirleri toplamı 13.327.056.834.- liradır.

Bunun; 50.000.000.- liralık kısmı milletvekili aidatı, 30.000.000.- liralık kısmı bağışlar, 326.420.263.- liralık kısmı geçen yıldan devreden nakit, 12.310.418.000.- liralık kısmı Hazine yardımı, 610.218.571.- liralık kısmı diğer gelirlerdir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin, 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. madde hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 69 il örgütünce sağlanan gelirleri toplamı 11.093.008.315.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 3.326.114.800.- liralık kısmı üye giriş aidatı, 78.000.000.- liralık kısmı milletvekili aidatı, 78.650.000.- liralık kısmı milletvekili özel aidat geliri, 331.470.000.- liralık kısmı bayrak, flama, rozet vs. satış geliri, 69.804.975.- liralık kısmı yayın satış geliri, 33.850.000.- liralık kısmı, kimlik kartı, defter ve makbuz satış gelirleri, 244.750.000.- liralık kısmı eğlence geliri, 6.500.000.- liralık kısmı Parti malvarlığı geliri, 6.632.448.196.- liralık kısmı bağışlar, 60.039.500.- liralık kısmı teşkilatlardan alınan yardımlar, 199.230.844.- liralık kısmı geçen yıldan devreden nakit fazlası, 32.150.000.- liralık kısmı diğer gelirlerdir.

Parti il örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nda belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1995 yılı içindeki giderleri 11.931.689.244.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 234.867.000.- liralık kısmı seyahat giderleri, 4.999.075.947.- liralık kısmı seçim giderleri, 5.178.569.722.- liralık kısmı diğer giderler, 1.518.526.575.- liralık kısmı demirbaş eşya giderleri, 650.000.- liralık kısmı iş ve seyahat avanslarıdır.

13.327.056.834.- liralık gelir ile 11.931.689.244.- liralık gider arasındaki farkı oluşturan 1.395.367.590.- lira nakit mevcudu olarak 1996 yılına devredilmiştir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

- Parti'ye Ait Olmayan Araçların Masrafları

Demirbaş eşya defterinde 1995 yılında Parti adına kayıtlı araç bulunmadığı halde, hiçbir açıklama yapılmadan, aşağıda belirtilen faturalara dayanılarak bazı araçlara ilişkin tamir, yedek parça, bakım, lastik vb. gibi masrafların Parti gideri olarak kaydedildiği görülmüştür.

Anayasa Mahkemesi malî denetimi evrak üzerinde yaptığından, kesinhesaplara ait bilgilerin dayanağı olan tüm belgelerin eksiksiz ve duraksamaya yol açmayacak şekilde hazırlanarak verilmesi gerekmektedir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde, bir siyasî partinin bütün giderlerinin o siyasî partinin tüzelkişiliği adına yapılacağı öngörülmektedir.

Bu nedenle, bazı otolar için yapılan ve tersine bir açıklama da yapılmadığından doğal olarak sahiplerine ait olması gereken masrafların Parti gideri olarak kabulüne olanak yoktur.

Yukarıda ayrıntıları belirtilen giderler toplamı 184.434.000.- liranın, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin 69 il örgütünün giderleri toplamı 10.813.607.746.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 7.227.539.570.- lirası büro genel giderleri, 515.610.500.- lirası personel giderleri, 346.470.000.- lirası seyahat giderleri, 135.094.200.- lirası bayrak, flama, rozet vb. giderleri, 319.770.250.- lirası yayın giderleri, 199.210.500.- lirası eğlence giderleri, 898.330.546.- lirası seçim giderleri, 949.647.105.- lirası diğer giderler, 154.100.000.- lirası demirbaş giderleri, 60.039.500.- lirası teşkilatlara yapılan yardımlar, 7.795.575.- lirası geçen yılın gider fazlasıdır.

İl örgütlerinin geliri ile gideri arasındaki 279.400.569.- liralık fark, nakit mevcudu olarak gelecek yıla devretmiştir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Büyük Birlik Partisi'nin 1995 yılı hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 24.420.065.149.- lira gelir ile 22.560.862.990.- lira giderin, eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Parti gideri olarak kabul edilmeyen 184.434.000.- liranın, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına, 23.2.1999 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.