ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1999/15 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1999/47

Karar Günü:16.11.1999

R.G. Tarih-Sayı:18.12.1999-23910

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Halkın Demokrasi Partisi'nin Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 65 il örgütünün 1998 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca; Ahmet Necdet SEZER, Güven DİNÇER, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK ve Rüştü SÖNMEZ'in katılmalarıyla 14.9.1999 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında, 'Halkın Demokrasi Partisi'nin 1998 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda; dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1998 yılı kesinhesap çizelgeleri ile muhasebe defterleri, gelir ve gider belgeleri üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî öğelerini oluşturan defter ve belgelerde, Halkın Demokrasi Partisi'nin 1998 yılı içindeki gelir ve giderlerinin, Genel Merkezin gelir ve giderleri 15.449.290.815.- lira, 65 il örgütünden gelir ve gideri bulunmadığı bildirilen 22 il dışında kalan 43 il örgütünün gelir ve giderleri birbirine denk biçimde 149.764.280.191.- lira, toplam 165.213.571.006.- lira gösterilmiştir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1998 yılı içindeki gelirleri toplamı 15.449.290.815.- lira gösterilmiştir.

Bunun; 15.247.250.000.- lirası bağış ve aidat gelirleri, 202.040.815.- lirası da geçen yıldan devreden nakit mevcududur.

Genel Merkez'in muhasebe defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

Yapılan incelemede, aşağıda ayrıntısı gösterilen bağışların yasal sınırı aştığı halde Parti'ye gelir kaydedildiği görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 66. maddesinin 3673 sayılı Yasa ile değişik ikinci fıkrası ile gerçek ve tüzel kişilerin her birinin bir siyasî parti'ye aynı yıl içerisinde ellimilyon liradan fazla kıymette aynî veya nakdî bağışta bulunması yasaklanmıştır.

Aynı Yasa'nın 76. maddesinin birinci fıkrasına göre, 66. maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen miktarlardan fazla gelirlerle taşınmaz malların bu fıkrada belirtilen miktarı geçen kısmının karşılığının Hazine'ye gelir yazılması gerektiğinden, toplam 65.000.000.- lira tutarındaki Parti malvarlığının Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 43 il örgütünce sağlanan gelirler 149.764.280.191.- lira gösterilmiştir.

Bunun; 141.700.751.266.- lirası bağış ve aidat gelirleri, 5.276.801.130.- lirası borçlardan sağlanan gelirler, 2.786.727.795.- lirası da önceki yıldan devreden nakit mevcududur.

İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61. maddesinde belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1998 yılı içindeki giderleri 15.362.480.757.- lira gösterilmiştir.

Bunun; 8.990.310.575.- lirası büro giderleri, 3.489.599.000.- lirası yol, konaklama ve propaganda giderleri, 2.414.571.182.- lirası işçi ücretleri, vergi ve sosyal sigorta primi giderleri, 468.000.000.- lirası da danışmanlık giderleridir.

Parti Genel Merkezi'nin geliri ile gideri arasındaki 86.810.058.- lira fark nakit mevcudu olarak gelecek yıla devredilmiştir

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Parti adına kayıtlı oto bulunmadığı halde hiçbir açıklama yapılmadan aşağıda belirtilen faturalara dayanılarak, bazı otolara ilişkin tamir, yedek parça, bakım gibi masrafların gider kaydedildiği saptanmıştır.

Kimi otolar için yapılan ve tersine bir açıklama yapılmadığından doğal olarak sahiplerine ait olması gereken masrafların Parti gideri olarak kabulüne olanak yoktur.

Yukarıda ayrıntıları belirtilen gider belgeleri toplamı 114.146.151.- liranın 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Giderleri :

Parti'nin örgütü bulunduğu 65 il örgütünden gelir ve gideri bulunmadığı bildirilen 22 il dışında kalan 43 il örgütünün bağlı ilçeleri de kapsayan giderleri toplamı 143.593.858792.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 93.743.408.163.- lirası büro giderleri, 46.032.646.771.- lirası yol, konaklama ve propaganda giderleri, 3.817.803.858.- lirası da işçi ücretleri, vergi ve sosyal sigorta primi giderleridir.

İl örgütlerinin 149.764.280.191.- liralık geliri 143.593.858.792.- liralık gideri arasındaki farkı oluşturan 6.170.421.399.- lira nakit mevcudu olarak 1999 yılına devredilmiştir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgeleri gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Halkın Demokrasi Partisi 1998 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 165.148.571.006.- lira gelir ile 158.842.193.398.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Yasa sınırı aşan bağış tutarı 65.000.000.- lira karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin birinci fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

3- Parti'ye ait olmayan otolara ait giderler toplamı 114.146.151.- liranın 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına, 16.11.1999 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.