ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1998/37 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1999/38

Karar Günü:16.11.1999

R.G. Tarih-Sayı:10.12.1999-23902

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Barış Partisi Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 75 il örgütünün l997 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Ahmet Necdet SEZER, Güven DİNÇER, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F.TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK ve Rüştü SÖNMEZ'in katılmalarıyla 23.2.1999 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; 'dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, OYBİRLİĞİYLE' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1997 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Barış Partisi Genel Merkezi'nin 1997 yılı gelirleri ve giderleri birbirine denk biçimde, 267.929.181.815.- lira olarak gösterilmiş; 75 il örgütünün gelir ve giderinin bulunmadığı bildirilmiştir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı içindeki gelirleri 267.929.181.815.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun 267.800.000.000.- lirası bağış, 129.181.815.- lirası 1996 yılından devreden nakit mevcududur.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. Maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 75 il örgütünün 1997 yılında gelirinin bulunmadığı bildirilmiştir.

Bu durumun Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla onaylandığı görülerek 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı içindeki giderleri 267.887.283.402.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun, 11.168.284.022.- lirası büro genel giderleri, 872.941.252.- lirası personel giderleri, 16.026.429.761.- lirası seyahat giderleri, 4.509.855.000.- lirası bayrak, flama, rozet giderleri, 3.542.480.000.- lirası salon kiralama giderleri, 11.791.873.823.-lirası akaryakıt giderleri, 2.340.955.259.- lirası yemek giderleri, 1.789.749.413.- lirası tabela yapım giderleri, 612.100.000.- lirası posta, telefon giderleri, 8.275.248.205.- lirası sair giderler, 6.957.366.667.- lirası gayrimenkul kira giderleri, 200.000.000.000.- lirası menkul kira giderleridir.

267.929.181.815.- lira gelirle 267.887.283.402.- lira gider arasındaki farkı oluşturan 41.898.413.- lira, nakit mevcudu olarak 1998 yılına devredilmiştir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda gösterilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

a) Kişi Adına Düzenlenmiş Belgeler

Yapılan incelemede, aşağıda dökümü gösterilen giderlerin kişi adına düzenlenmiş belgelere dayandırıldığı görülmüştür.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinde, bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı belirtilmiştir. Genel muhasebe kurallarına göre de, bir gelir veya gider belgesinin muhasebe kayıtlarına esas alınabilmesi için bunların, kayıt sahibinin adına düzenlenmiş olması gerekir.

Kişi adına düzenlenmiş belgelere dayanılarak kaydedilen 153.153.750.- lira gider karşılığının, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

b) Belgesiz Giderler

ba) Yevmiye Defterinin 10.1.1997 gün ve 4. sırasında kayıtlı 147.700.000.- lira, Doğan Petrol Limited Şirketine ait 056291 sayılı faturaya dayanılarak gider kaydedilmiş; aynı tutar, belgesiz olarak, Defterin aynı sırasında ikinci kez gider kaydedilmiştir.

bb) Yevmiye Defterinin 31.1.1997 gün ve 16. sırasında kayıtlı 94.900.000.- lira, Dinamik Kırtasiye ve Büro Makinaları Sanayi Ticaret Limited Şirketine ait 839427 ve 839428 sayılarını içeren iki sayfalık faturaya dayanılarak gider kaydedilmiş; aynı faturanın birinci sayfasının toplamı olan 97.057.740.- lira, Defterin aynı sırasında ikinci kez gider kaydedilmiştir.

bc) Yevmiye Defterinin 20.6.1997 gün ve 116. sırasında kayıtlı iki fatura toplamını içeren 58.500.000.- lira, Atalay Hotel Tur.İnş. San. ve Tic. A.Ş.ne ait 61363 (34.500.000.- lira) ve 61364 (24.000.000.- lira) sayılı faturalara dayanılarak gider kaydedilmiş; bu tutarın 24.500.000.- lirası Defterin 131. sırasında, 58 sayılı tahsilat fişine dayanılarak ikinci kez gider kaydedilmiştir.

bd) Aşağıda yevmiye gün ve sayıları yazılı gider kayıtlarının dayanağı olarak hiçbir belge eklenmediği görülmüştür.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunun'nun 70. maddesinde, beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile belgelendirilmesinin zorunlu olmadığı belirtildiğinden, bu tutarı aşan harcamaların gerçek gideri gösteren makbuz veya fatura gibi bir belgeye dayandırılması zorunludur. Alınan bir mal veya hizmetin tutarının gider kaydedilebilmesi için esas olan belge faturadır. Tahsilat makbuzu, banka makbuzu gibi belgeler, paranın ödendiğine ilişkin alındı belgesidir. Yasa'nın 70. maddesinde belirtilen "makbuz"un tek başına bir ödemeye esas olabilmesi için fatura kesilmesinin mümkün olmadığı bir yerden alınması gerekir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin son fıkrasına göre, belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti gideri tutarınca parti mal varlığının, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazine'ye gelir kaydedilmesi gerektiğinden, belgesiz gider toplamı 1.331.427.057.- lira karşılığı Parti mal varlığının Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin 75 il örgütünün 1997 yılında giderinin bulunmadığı bildirilmiştir.

Bu durumun Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla onaylandığı görülerek 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Barış Partisi 1997 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 267.929.181.815.- lira gelir ile 266.402.601.008.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Kişi adına düzenlenmiş belgelere dayanılarak kaydedilen 153.153.750.- lira gider karşılığının, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

3- Belgesiz olarak gider kaydedilen 1.331.427.057.- lira karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin son fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına, 16.11.1999 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.