ANAYASA
MAHKEMESİ KARARI
Esas
Sayısı:1998/37 (Siyasî Parti Malî Denetimi)
Karar
Sayısı:1999/38
Karar
Günü:16.11.1999
R.G.
Tarih-Sayı:10.12.1999-23902
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Barış Partisi Genel Merkezi ile ilçe
örgütlerini de kapsayan 75 il örgütünün l997 yılı kesinhesabının
incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16.
maddesi uyarınca, Ahmet Necdet SEZER, Güven DİNÇER, Haşim KILIÇ, Yalçın
ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F.TUNCEL, Fulya
KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK ve Rüştü SÖNMEZ'in katılmalarıyla 23.2.1999
gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; 'dosyada eksiklik bulunmadığından
işin esasının incelenmesine, OYBİRLİĞİYLE' karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği
1997 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler
üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve
2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun
ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların
gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü:
Denetimin maddî öğelerini oluşturan defter
ve belgelerde Barış Partisi Genel Merkezi'nin 1997 yılı gelirleri ve giderleri
birbirine denk biçimde, 267.929.181.815.- lira olarak gösterilmiş; 75 il
örgütünün gelir ve giderinin bulunmadığı bildirilmiştir.
A- Gelirlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı
içindeki gelirleri 267.929.181.815.- lira olarak gösterilmiştir.
Bunun 267.800.000.000.- lirası bağış,
129.181.815.- lirası 1996 yılından devreden nakit mevcududur.
Genel Merkez'in defter kayıtları ve
gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın
61-69. Maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.
2- İl Örgütleri Gelirleri
Parti'nin 75 il örgütünün 1997 yılında
gelirinin bulunmadığı bildirilmiştir.
Bu durumun Merkez Karar ve Yönetim
Kurulu kararıyla onaylandığı görülerek 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu
sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri
Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı
içindeki giderleri 267.887.283.402.- lira olarak gösterilmiştir.
Bunun, 11.168.284.022.- lirası büro
genel giderleri, 872.941.252.- lirası personel giderleri, 16.026.429.761.-
lirası seyahat giderleri, 4.509.855.000.- lirası bayrak, flama, rozet
giderleri, 3.542.480.000.- lirası salon kiralama giderleri,
11.791.873.823.-lirası akaryakıt giderleri, 2.340.955.259.- lirası yemek
giderleri, 1.789.749.413.- lirası tabela yapım giderleri, 612.100.000.- lirası
posta, telefon giderleri, 8.275.248.205.- lirası sair giderler, 6.957.366.667.-
lirası gayrimenkul kira giderleri, 200.000.000.000.- lirası menkul kira
giderleridir.
267.929.181.815.- lira gelirle
267.887.283.402.- lira gider arasındaki farkı oluşturan 41.898.413.- lira,
nakit mevcudu olarak 1998 yılına devredilmiştir.
Genel Merkez'in defter kayıtları ve
gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda gösterilenler dışındaki
giderlerin 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
a) Kişi Adına Düzenlenmiş Belgeler
Yapılan incelemede, aşağıda dökümü
gösterilen giderlerin kişi adına düzenlenmiş belgelere dayandırıldığı
görülmüştür.
Yevmiye Gün ve Sayısı
|
Giderin Niteliği
|
Tutarı
|
20.4.1997/80
|
Kaset Çoğaltma
|
59.368.750.-
|
30.4.1997/85
|
Elektrik Malzemesi
|
20.125.000.-
|
10.6.1997/110
|
Konaklama Bedeli
|
24.210.000.-
|
10.10.1997/165
|
Kilit Takımı
|
49.450.000.-
|
|
Toplam
|
153.153.750.-
|
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun
70. maddesinde, bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi parti
tüzelkişiliği adına yapılacağı belirtilmiştir. Genel muhasebe kurallarına göre
de, bir gelir veya gider belgesinin muhasebe kayıtlarına esas alınabilmesi için
bunların, kayıt sahibinin adına düzenlenmiş olması gerekir.
Kişi adına düzenlenmiş belgelere
dayanılarak kaydedilen 153.153.750.- lira gider karşılığının, 2820 sayılı
Siyasî Partiler Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye
gelir yazılması uygun görülmüştür.
b) Belgesiz Giderler
ba) Yevmiye Defterinin 10.1.1997 gün ve
4. sırasında kayıtlı 147.700.000.- lira, Doğan Petrol Limited Şirketine ait
056291 sayılı faturaya dayanılarak gider kaydedilmiş; aynı tutar, belgesiz
olarak, Defterin aynı sırasında ikinci kez gider kaydedilmiştir.
bb) Yevmiye Defterinin 31.1.1997 gün ve
16. sırasında kayıtlı 94.900.000.- lira, Dinamik Kırtasiye ve Büro Makinaları
Sanayi Ticaret Limited Şirketine ait 839427 ve 839428 sayılarını içeren iki
sayfalık faturaya dayanılarak gider kaydedilmiş; aynı faturanın birinci
sayfasının toplamı olan 97.057.740.- lira, Defterin aynı sırasında ikinci kez
gider kaydedilmiştir.
bc) Yevmiye Defterinin 20.6.1997 gün ve
116. sırasında kayıtlı iki fatura toplamını içeren 58.500.000.- lira, Atalay
Hotel Tur.İnş. San. ve Tic. A.Ş.ne ait 61363 (34.500.000.- lira) ve 61364
(24.000.000.- lira) sayılı faturalara dayanılarak gider kaydedilmiş; bu tutarın
24.500.000.- lirası Defterin 131. sırasında, 58 sayılı tahsilat fişine
dayanılarak ikinci kez gider kaydedilmiştir.
bd) Aşağıda yevmiye gün ve sayıları
yazılı gider kayıtlarının dayanağı olarak hiçbir belge eklenmediği görülmüştür.
Yevmiye Gün ve Sayısı
|
Giderin Niteliği
|
Tutarı
|
10.3.1997/50
|
Reklam, Tabela ve Bayrak Gid
|
276.000.000.-
|
20.3.1997/58
|
Reklam, Tabela ve Bayrak Gid
|
9.200.000.-
|
|
Reklam, Tabela ve Bayrak Gid.
|
167.894.317.-
|
|
Reklam, Tabela ve Bayrak Gid.
|
250.000.000.-
|
31.3.1997/66
|
Reklam, Tabela ve Bayrak Gid
|
100.000.000.-
|
20.4.1997/80
|
Sigorta Gideri
|
159.200.000.-
|
10.5.1997/91
|
Akaryakıt Gideri
|
81.475.000.-
|
14.11.1997/182
|
Haberleşme Gideri
|
18.400.000.-
|
|
Toplam
|
1.062.169.317.-
|
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunun'nun
70. maddesinde, beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir
belge ile belgelendirilmesinin zorunlu olmadığı belirtildiğinden, bu tutarı
aşan harcamaların gerçek gideri gösteren makbuz veya fatura gibi bir belgeye
dayandırılması zorunludur. Alınan bir mal veya hizmetin tutarının gider
kaydedilebilmesi için esas olan belge faturadır. Tahsilat makbuzu, banka
makbuzu gibi belgeler, paranın ödendiğine ilişkin alındı belgesidir. Yasa'nın
70. maddesinde belirtilen "makbuz"un tek başına bir ödemeye esas
olabilmesi için fatura kesilmesinin mümkün olmadığı bir yerden alınması
gerekir.
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun
76. maddesinin son fıkrasına göre, belgelendirilmesi gerektiği halde
belgelendirilmeyen parti gideri tutarınca parti mal varlığının, Anayasa
Mahkemesi kararıyla Hazine'ye gelir kaydedilmesi gerektiğinden, belgesiz gider
toplamı 1.331.427.057.- lira karşılığı Parti mal varlığının Hazine'ye gelir
yazılması uygun görülmüştür.
2- İl Örgütleri Giderleri
Parti'nin 75 il örgütünün 1997 yılında
giderinin bulunmadığı bildirilmiştir.
Bu durumun Merkez Karar ve Yönetim
Kurulu kararıyla onaylandığı görülerek 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu
sonucuna varılmıştır.
IV- SONUÇ
Barış Partisi 1997 yılı kesinhesabının
incelenmesi sonucunda;
1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen
267.929.181.815.- lira gelir ile 266.402.601.008.- lira giderin eldeki bilgi ve
belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,
2- Kişi adına düzenlenmiş belgelere
dayanılarak kaydedilen 153.153.750.- lira gider karşılığının, 2820 sayılı
Siyasî Partiler Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye
gelir yazılmasına,
3- Belgesiz olarak gider kaydedilen
1.331.427.057.- lira karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Siyasî Partiler
Kanunu'nun 76. maddesinin son fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,
16.11.1999 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Ahmet Necdet SEZER
|
Üye
Haşim KILIÇ
|
Üye
Yalçın ACARGÜN
|
Üye
Mustafa BUMİN
|
Üye
Sacit ADALI
|
Üye
Ali HÜNER
|
Üye
Mustafa YAKUPOĞLU
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
Üye
Aysel PEKİNER
|
Üye
Mahir Can ILICAK
|
Üye
Rüştü SÖNMEZ
|
|
|