ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1998/14 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1999/32

Karar Günü:20.7.1999

R.G. Tarih-Sayı:10.09.1999-23824

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Demokrat Türkiye Partisi Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 77 il örgütünün 1997 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca Ahmet Necdet SEZER, Güven DİNÇER, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK ve Rüştü SÖNMEZ'in katılmalarıyla yapılan toplantıda;

'Demokrat Türkiye Partisi'nin 1997 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Dosyada eksiklik bulunmadığı anlaşıldığından işin esasının incelenmesine,

2- Genel Merkez kesinhesabının dayanağını oluşturan gelir, gider belgeleri ve ilgili defterlerin bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde Anayasa Mahkemesi'ne gönderilmesi için Parti'ye bildirimde bulunulmasına,

3- Gerekli bildirimin yapılması için karar örneğinin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmesine, 23.2.1999 gününde oybirliğiyle karar' verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1997 yılı kesinhesap çizelgeleri ile bunların dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan karşılaştırma ve inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Yasa ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Demokrat Türkiye Partisi'nin 1997 yılı içindeki Genel Merkez ve 77 il örgütü ile birlikte gelirler toplamının 273.616.613.066.- lira, giderler toplamının 262.744.921.869.- lira olarak gösterildiği, gelir fazlası 10.871.691.197.- liranın nakit olarak gelecek yıla devredildiği gelir, gider ve devir rakamlarının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı içindeki gelirleri 83.119.052.615.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun; 25.334.442.000.- lirasının devlet yardımından, 31.900.000.000.- lirasının bağışlardan, 34.720.974.- lirasının faizden, 25.849.889.641.- lirasının borçlanmadan sağlandığı görülmüştür.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede; gelirlerinin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. madde hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 77 il örgütünce sağlanan gelirleri toplamı 190.497.560.451.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun; 25.002.721.000.- lirasının aidatlardan, 1.975.100.000.-lirasının satışlardan, 41.942.661.655.- lirasının yapılan etkinliklerden, 4.000.000.000.-lirasının Genel Merkez yardımından, 107.846.514.231.- lirasının bağışlardan, 7.745.537.000.- lirasının faiz vs. gibi diğer gelirlerden, 1.985.026.565.- lirasının borçlanmadan sağlandığı anlaşılmıştır.

Parti il örgütlerinin kesinhesap çizelgeleri gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nda belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı içindeki giderleri 81.744.330.237.- lira olarak gösterilmiştir. Bunun; 8.871.378.542.- lirasının personel giderlerine, 2.961.538.460.-lirasının kira giderlerine, 4.052.644.900.- lirasının temsil ve ağırlama giderlerine, 15.049.181.500.- lirasının reklam ve ilan giderlerine, 2.454.826.835.- lirasının demirbaş alım giderlerine, 44.354.760.000.- lirasının yönetim giderlerine, 4.000.000.000.- lirasının yardım giderlerine yapıldığı görülmüştür.

Genel Merkez'in 83.119.052.615.- liralık geliri ile 81.744.330.237.- liralık gideri arasındaki farkı oluşturan 1.374.722.378.- liranın sene sonu nakit mevcudu olarak gelecek yıla devredildiği görülmüştür.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede aşağıdaki konular dışında kalan giderlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

a) Fazla Yazılan Gider

Yevmiye defterinin, 5.3.1997 gün ve 68. sıra numarasına 3.237.600.- lira tutarındaki faturaya karşılık (3.237.600 - 809.400=) 2.428.200.- lira eksiğiyle 809.400.- lira gider yazıldığı 25.9.1997 gün ve 424. sıra numarasına da, 13.285.000.- lira tutarındaki faturaya karşılık (130.285.000 - 13.285.000=) 117.000.000.- lira fazlasıyla 130.285.000.- lira gider yazıldığı görülmüştür.

Yanlışlıkla yazıldığı anlaşılan (117.000.000 - 2.428.200 =) 114.571.800.- liralık fazla giderin, gider toplamından düşülerek gelecek yıla devir eden nakit miktarına eklenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

b) Belgesiz Gider

Yevmiye Defterinin 7.11.1997 gün ve 503 sıra numarasındaki Türk Telekom'a ödendiği bildirilen (10.020.000 + 5.530.000 =) toplam 15.550.000.- liralık gidere ilişkin belgelerin bulunmadığı görülmüştür.

2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın 70. maddesinin ikinci fıkrasında 'Beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile belgelendirilmesinin zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu tutarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belgeye dayandırılması zorunludur.

Aynı Yasa'nın 76. maddesinin son fıkrasına göre 'Belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti gideri miktarınca parti malvarlığının Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazineye irat kaydedilmesi' gerektiğinden 15.550.000.- lira Parti malvarlığının Hazine'ye gelir yazılması gerektiği uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin 77 il örgütünün 1997 yılı giderleri toplamı 181.000.591.632.- lira gösterilmiştir.

Bunun; 16.708.973.000.- lirası personel giderleri, 34.411.084.680.-lirası kira giderleri, 12.995.226.240.- lirası temsil ve ağırlama giderleri, 7.063.556.792.- lirası yapılan etkinlik giderleri, 2.300.000.000.- lirası seçim giderleri, 3.511.920.500.- lirası reklam ve ilan giderleri, 11.054.627.162.- lirası demirbaş alım giderleri, 10.775.320.730.- lirası sair yönetim giderleri, 6.401.823.650.- lirası teşkilata yardım giderleri ve sair giderler, 75.778.058.878.- lirası yönetim giderleridir. 190.497.560.451.- lira gelirle 181.000.591.632.- lira gider arasındaki farkı oluşturan nakit mevcudu 1998 yılına devretmiştir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgeleri gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede; giderlerin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Kanun'a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Demokrat Türkiye Partisi 1997 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti kesinhesabında gösterilen 273.616.613.066.- lira gelir ile 262.630.350.069.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Belgelendirilmeyen gider tutarı 15.550.000.- liralık Parti malvarlığının 2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesi gereğince Hazine'ye gelir yazılmasına,

3- Maddî hata sonucu yevmiye defterine fazla gider yazılan 114.571.800.- liranın kesinhesapta gösterilen gider toplamından düşülerek gelecek yıl nakit devrine eklenmesine, 20.7.1999 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.