logo
Siyasi Parti Kapatma, İhtar , Mali Denetim ve Değişik İşler Kullanıcı Kılavuzu

(AYM, E.1998/2, (Siyasi Parti Mali Denetimi) K.1999/23, 16/06/1999, § …)
   
Kararlar Bilgi Bankasında yayınlanan karar metni
editöryal düzeltmelere tabi tutulmuş olabilir.

ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

 

Esas Sayısı:1998/2 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1999/23

Karar Günü:16.6.1999

R.G. Tarih-Sayı:16.07.1999-23757

 

I- MALİ DENETİMİN KOSUNU

2.11.1997 tarihinde Barış Partisi'ne katılan Yeni Demokrasi Hareketi Partisi'nin 1 Ocak - 1 Kasım 1997 dönemini kapsayan 1997 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Ahmet Necdet SEZER, Güven DİNÇER, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK ve Rüştü SÖNMEZ'in katılmalarıyla 23.12.1998 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; 'Barış Partisi'ne katılan Yeni Demokrasi Hareketi Partisi'nin 1997 yılı kesinhesap cetvellerinin incelenmesi sonucunda; dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, Genel Merkez kesinhesabının dayanağını oluşturan gelir, gider belgeleri ve ilgili defterlerin gönderilmesi için Parti'ye, bu kararın tebliğinden itibaren 30 gün süre verilmesine, Parti'ye tebliğ edilmesi için karar örneğinin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1997 yılı kesinhesap çizelgeleri üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî ögelerini oluşturan kesinhesap cetvellerinde Yeni Demokrasi Hareketi Partisi'nin 1997 yılı gelir ve giderleri birbirine denk biçimde Genel Merkez gelir ve giderleri 1.144.621.499.- lira, 56 il örgütü ile il örgütü bulunmayan 6 ilçe örgütünden gelir ve gideri bulunmadığı bildirilen 55 il ve ilçe örgütleri dışında kalan bir il örgütünün gelir ve giderleri 4.457.509.242.- lira olmak üzere toplam 5.602.130.741.- lira olarak gösterilmiştir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı gelirleri 1.144.621.499.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 120.000.000.- lirası bağış ve yardımlar, 295.000.000.- lirası il teşkilatından sağlanan gelirler, 215.012.145.- lirası nakit devri, 514.609.354.- lirası da Parti borçlarıdır.

Genel Merkez'in kesinhesap cetvelinde gösterilen 1.144.621.499.- lira gelirin dayanağını oluşturan defter ve gelir belgelerinin gönderilmesi için 23.12.1998 günlü kararın tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük süre verilmiş, Parti'nin istemi üzerine 23.2.1999 günlü kararın tebliğinden itibaren 45 günlük ek süre tanınmıştır.

İstenen gelir belgeleri, kararda belirtilen 45 günlük ek süre içinde de gönderilmemiştir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin üçüncü fıkrasına göre 69. maddede belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasî partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelirin Hazine'ye gelir yazılması gerektiğinden 1.144.621.499 - 215.012.145 = 929.609.354.- lira gelirin Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin bağlı ilçe örgütlerini de kapsayan bir il örgütünce sağlanan 1997 yılı gelirleri toplamı 4.457.509.242.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun, 285.000.000.- lirası ödenti gelirleri, 2.542.922.500.- lirası bağış ve yardımlar, 675.322.985.- lirası Parti malvarlığı gelirleri, 24.000.000.- lirası Parti yayınları satış gelirleri, 78.389.636.- lirası nakit devri, 851.874.121.- lirası da Parti borçlarıdır.

İl örgütünün kesinhesap çizelgesinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 61. maddesinde belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Kanun'a uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı içindeki giderleri 1.143.826.718.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun, 605.012.000.- lirası genel faaliyet giderleri, 154.097.853.- lirası personel ve eğitim giderleri, 103.139.250.- lirası seyahat, temsil ve ağırlama giderleri ile diğer yasal giderler, 281.577.615.- lirası da geçen yıldan devreden borç ödemeleridir.

Parti Genel Merkezi'nin 1.144.621.499.- lira geliri ile 1.143.826.718.- lira gideri arasındaki farkı oluşturan 794.781.- lirası nakit mevcudu olarak 1998 yılına devredilmiştir.

Parti; 1.143.826.718.- lira giderin dayanağını oluşturan belgeleri de yukarıda belirtilen kararlar uyarınca verilen süre ve ek süre içinde göndermemiştir.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 70. maddesinin ikinci fıkrasında; beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile belgelendirilmesinin zorunlu olmadığı belirtildiğinden bu tutarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi belgeye dayandırılması zorunludur.

Aynı Yasa'nın 76. maddesinin son fıkrasına göre belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti gideri tutarınca parti malvarlığının, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazine'ye gelir yazılması gerektiğinden belgesiz giderler tutarı 1.143.826.718.- lira Parti malvarlığının Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin bağlı ilçe örgütlerini de kapsayan bir il örgütünün giderleri toplamı 4.454.845.319.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 2.266.910.417.- lirası genel faaliyet giderleri, 399.930.194.- lirası personel ve eğitim giderleri, 74.866.732.- lirası seçim ve propaganda giderleri ile seyahat, temsil, ağırlama ve diğer yasal giderleri, 295.000.000.- lirası Genel Merkez'e yapılan yardımlar, 1.418.137.976.- lirası da geçen yıldan devreden borç ödemeleridir.

İl örgütünün 4.457.509.242.- lira geliri ile 4.454.845.319.- lira gideri arasındaki farkı oluşturan 2.663.923.- lira nakit mevcudu olarak 1998 yılına devredilmiştir.

İl örgütünün kesinhesap çizelgesi gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede; giderlerin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Kanunu'na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

C- Kesinhesaba Ait Bilgilerin Belgelendirilmemesi

2820 sayılı Kanun'un 75. maddesinde, Anayasa Mahkemesi'nin kesinhesaplara ait bilgilerin belgelendirilmesini siyasî partilerden her zaman isteyebileceği; denetimi evrak üzerinden yapacağı; ilgili siyasî partinin başkanından veya temsilcisinden yazılı görüş isteyebileceği; gerekli görürse sorumlu uzman saymanlar da dahil ilgililerin sözlü açıklamalarını dinleyebileceği belirtilmiş; 76. maddesinde de yapılan denetim sonucu uygulanacak müeyyideler sayılmıştır.

Aynı Kanun'un 111. maddesinde, siyasî partilerin, 75. madde gereğince yapılan inceleme ve araştırmaları engelleyen sorumluları ile aynı madde gereğince istenen bilgileri vermeyen sorumluları hakkındaki, 113. maddesinde de 60. maddede yazılı defter ve kayıtları tutmayanlar ile tahrif veya yok edenler veya gizleyenler hakkındaki yaptırımlar belirtilmiştir.

Yasa'nın bu kuralları karşısında, 23.12.1998 ve 23.2.1999 günlü kararlarla istenen 1997 yılı kesinhesabının dayanağını oluşturan gelir, gider belgeleri ve ilgili defterleri, verilen süre ve ek süre içerisinde Anayasa Mahkemesi'ne göndermeyen Parti sorumluları hakkında suç duyurusunda bulunulması uygun görülmüştür.

IV- SONUÇ

Yeni Demokrasi Hareketi Partisi'nin 1997 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Kesinhesapta gösterilen 929.609.354.- lira gelir ile 1.143.826.718.- lira giderin belgelendirilememesi nedeniyle, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları gereğince Hazine'ye gelir yazılmasına;

2- 2820 sayılı Kanun'un 75. maddesi hükmüne aykırı davranan Parti sorumluları hakkında yasal işlem yapılması için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına, 16.6.1999 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.

 

 Başkan

 Ahmet Necdet SEZER

Başkanvekili

Güven DİNÇER

Üye

Samia AKBULUT

 

Üye

Haşim KILIÇ

Üye

Mustafa BUMİN

Üye

Sacit ADALI

 

Üye

Ali HÜNER

Üye

Lütfi F. TUNCEL

Üye

Fulya KANTARCIOĞLU

 

Üye

Mahir Can ILICAK

Üye

Rüştü SÖNMEZ

 

 

 

 

I. KARAR KİMLİK BİLGİLERİ

Karar No 1999/23
Esas No 1998/2
Karar Tarihi 16/06/1999
Künye (AYM, E.1998/2, K.1999/23, 16/06/1999, § …)    
Karar Türü (Dosya Sonucu) Hazineye gelir yazılmasına
Karar Türü Siyasi Parti Mali Denetim
Davacı - Davalı Yok - Yeni Demokrasi Hareketi Partisi
Resmi Gazete 16/07/1999 - 23757
Üyeler Ahmet Necdet SEZER
Güven DİNÇER
Samia AKBULUT
Haşim KILIÇ
Mustafa BUMİN
Sacit ADALI
Ali HÜNER
Lütfi Fikret TUNCEL
Fulya KANTARCIOĞLU
Mahir Can ILICAK
Rüştü SÖNMEZ
Raportör Yok

T.C. Anayasa Mahkemesi