ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1998/25 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1999/19

Karar Günü:16/6/1999

R.G. Tarih-Sayı:14.07.1999-23755

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Doğru Yol Partisi Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 80 il örgütünün 1997 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Ahmet Necdet SEZER, Samia AKBULUT, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK ve Rüştü SÖNMEZ'in katılmalarıyla 9.9.1998 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; ' dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, OYBİRLİĞİYLE' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1997 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddi öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Doğru Yol Partisi'nin 1997 yılı gelirleri ve giderleri, birbirine denk biçimde, Genel Merkez'in gelir ve giderleri 988.403.427.026.- lira, 80 il örgütünün gelir ve giderleri 578.154.784.028.- lira olmak üzere toplam 1.566.558.211.054.- lira olarak gösterilmiştir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı gelirleri 988.403.427.026.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun, 612.450.418.000.- lirası Hazine yardımı, 302.971.742.251.- lirası faiz gelirleri, 51.569.233.- lirası 1996 yılından devreden nakit mevcudu, 8.156.640.200.- lirası avanslar, 64.773.057.342.- lirası gelecek yıla devreden borçlardır.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 80 il örgütünce sağlanan gelirleri toplamı 578.154.784.028.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun, 3.904.794.488.- lirası üye giriş aidatları, 15.228.904.158.- lirası üye aidatları, 237.277.653.304.- lirası bağış ve yardımlar, 86.383.000.000.- lirası Genel Merkez yardımı, 66.149.973.354.- lirası faaliyet gelirleri, 28.557.600.624.- lirası sair gelirler, 42.750.973.004.- lirası 1996 yılından devreden nakit mevcudu, 97.901.885.096.- lirası gelecek yıla devreden borçlardır.

Parti il örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'da belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Genel İdare Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı giderleri 846.696.019.159.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun, 94.057.093.380.- lirası personel giderleri, 86.383.000.000.- lirası teşkilata yardım, 45.038.829.131.- lirası temsil, ağırlama giderleri, 30.461.024.425.- lirası basılı kağıt giderleri, 39.404.895.878.- lirası haberleşme giderleri, 63.496.766.043.- lirası taşıma ve vasıta giderleri, 46.139.865.080.- lirası seyahat giderleri, 7.078.456.750.- lirası kira giderleri, 9.822.642.411.- lirası bakım, onarım giderleri, 12.015.323.968.- lirası aydınlatma ve temizlik giderleri, 3.567.683.598.- lirası vergi ve sigorta giderleri, 23.817.270.409.- lirası demirbaş alım giderleri, 199.118.176.205.- lirası propaganda malzeme giderleri, 38.014.085.073.- lirası basın yayın giderleri, 71.422.547.559.- lirası geçen yıldan kalan borç ödemeleri, 22.328.215.049.- lirası sair giderler, 375.000.000.- lirası aidat iadeleri, 17.576.000.000.- lirası nakil vasıtaları alım giderleri, 28.422.504.000.- lirası bina onarım giderleri, 8.156.640.200.- lirası avanslardır.

988.403.427.026.- lira gelirle 846.696.019.159.- lira gider arasındaki farkı oluşturan 141.707.407.867.- lira nakit mevcudu olarak 1998 yılına devredilmiştir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıdaki konular dışında kalan giderlerin 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

a) Belgesiz Gider

Yapılan incelemede, aşağıda yevmiye gün ve sayıları ile tutarları gösterilen bazı Parti giderlerinin belgelerinin bulunmadığı görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde, beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile belgelendirilmesinin zorunlu olmadığı belirtildiğinden, bu tutarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belgeye dayandırılması zorunludur.

Aynı Yasa'nın 76. maddesinin son fıkrasına göre, belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti gideri tutarınca parti malvarlığının, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazine'ye gelir kaydedilmesi gerektiğinden, belgesiz gider tutarı 28.077.500.- lira Parti malvarlığının Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

b) Kişi Adına Düzenlenmiş Belgeler

Yapılan incelemede, aşağıda dökümü gösterilen giderlerin kişiler adına düzenlenmiş belgelere dayandırıldığı görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 70.maddesinde, bir siyasi partinin bütün giderlerinin o siyasi parti tüzelkişiliği adına yapılacağı belirtilmiştir. Genel muhasebe kurallarına göre de, bir gelir veya gider belgesinin muhasebe kayıtlarına esas alınabilmesi için bunların, kayıt sahibinin adına düzenlenmiş olması gerekir.

Kişiler adına düzenlenmiş belgelere dayanılarak kaydedilen 497.870.923.- lira gider karşılığının, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin 80 il örgütünün 1997 yılı giderleri toplamı 558.294.441.705.- lira gösterilmiştir.

Bunun, 69.929.561.100.- lirası personel giderleri, 16.513.288.000.- lirası teşkilata yardım, 78.520.073.337.- lirası temsil, ağırlama giderleri, 13.495.233.896.- lirası basılı kağıt giderleri, 61.795.941.356.- lirası haberleşme giderleri, 32.244.217.024.- lirası taşıma ve vasıta giderleri, 6.261.893.507.- lirası seyahat giderleri, 95.290.334.474.- lirası kira giderleri, 14.993.713.017.- lirası bakım, onarım giderleri, 34.316.593.408.- lirası aydınlatma ve temizlik giderleri, 2.295.347.112.- lirası vergi ve sigorta giderleri, 18.652.443.627.- lirası demirbaş alım giderleri, 9.016.441.677.- lirası propaganda malzeme giderleri, 20.812.256.027- lirası basın yayın giderleri, 52.121.846.239.- lirası geçen yıldan kalan borç ödemeleri, 32.035.257.904.- lirası sair giderlerdir.

578.154.784.028.- lira gelirle 558.294.441.705.- lira gider arasındaki farkı oluşturan 19.860.342.323.- lira nakit mevcudu olarak 1998 yılına devredilmiştir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin Genel İdare Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Doğru Yol Partisi'nin 1997 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti kesinhesabında gösterilen 1.566.558.211.054.- lira gelir ile 1.396.307.872.241.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Belgesiz olarak gider kaydedilen 28.077.500.- lira karşılığı Parti malvarlığının 2820 sayılı Kanun'un 76. maddesinin son fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

3- Kişiler adına düzenlenmiş belgelere dayanılarak kaydedilen 497.870.923.- lira gider karşılığının, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına, 16.6.1999 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.