ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1998/28 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1998/70

Karar Günü:23.12.1998

R.G. Tarih-Sayı:30.01.1999-23596

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Demokrat Parti'nin Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 62 il örgütü ile il örgütleri bulunmayan 10 ilçe örgütünün 1997 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca; Ahmet Necdet SEZER, Samia AKBULUT, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU, Mahir Can ILICAK ve Rüştü SÖNMEZ'in katılmalarıyla 9.9.1998 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; 'Demokrat Parti'nin 1997 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda; dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1997 yılı kesinhesap çizelgeleri ile muhasebe defterleri, gelir ve gider belgeleri üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî ögelerini oluşturan defter ve belgelerde Demokrat Parti'nin 1997 yılı içindeki gelir ve giderleri, Genel Merkez gelir ve giderleri 9.639.759.112.- lira, 62 il ve 10 ilçe örgütünün gelir ve giderleri de 1.606.518.734.- lira olmak üzere toplam 11.246.277.846.- lira olarak gösterildiği, gelir, gider ve devir rakamlarının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri:

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı içindeki gelirleri 9.639.759.112.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 1.835.250.000.- lirasının bağış ve milletvekili aidatlarından, 223.410.000.- lirasının Parti malvarlığı gelirlerinden, 684.294.178.- lirasının banka mevduat gelirlerinden, 3.453.075.000.- lirasının bina satış gelirinden, 1.957.489.152.- lirasının ertesi yıla devreden borçlardan, 1.486.240.782.- lirasının da geçen yılın gelir fazlasından sağlandığı anlaşılmıştır.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki gelirlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'un 61-69. maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

Milletvekili Aidatı

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 63. maddesine göre, bir siyasî partiye mensup milletvekillerinin, ne miktar aidat ödeyeceği ve bu suretle toplanan paraların grup faaliyetlerine ve parti merkezine hangi miktarlarda ayrılacağı, Türkiye Büyük Millet Meclisi parti grubu kararıyla belli edilir. Ancak, bu miktarın yıllık tutarı milletvekili ödeneğinin net bir aylık tutarını geçemez.

Grubu olmayan milletvekillerinin ödeyeceği aidat, yukarıdaki fıkrada belirtilen miktarın yarısını geçmemek kaydıyla merkez karar ve yönetim kurulunca tespit edilir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde grubu bulunmayan Demokrat Parti'nin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu'nca milletvekillerinin ödeyeceği aidatın saptanmadığı anlaşılmıştır. Yapılan incelemede; Parti Genel Başkanı İstanbul Milletvekili Korkut Özal tarafından tarih ve numaraları aşağıdaki tabloda gösterilen makbuzlar karşılığında 1997 yılında Parti'ye toplam 650.000.000.- lira tutarında milletvekili aidatı ödendiği, ödemenin yapıldığı tarihleri kapsayan 15 Ekim 1997-14 Ocak 1998 dönemine ilişkin bordro bilgilerine göre Yasa'nın 63. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca ödenebilecek milletvekili aidatının yıllık tutarının 153.715.000.- lirayı aşamayacağı ve Parti'ye 650.000.000 - 153.715.000 = 496.285.000.- lira fazla ödemede bulunulduğu saptanmıştır.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 63. madde kuralına aykırı biçimde Parti'ye gelir yazılan 496.285.000.- liranın aynı Kanun'un 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına karar verilmesi uygun görülmüştür.

Yevmiye Defteri Makbuz Tahsil Fişi Tutarı :

 Sıra Numarası Tarihi No.su Tarihi No.su

163 26.11.1997-003583 26.11.1997 1-00005 450.000.000.-

184 18.12.1997-003586 18.12.1997 1-00010 200.000.000.-

 ----------------

 Toplam 650.000.000.-

2- Örgüt Gelirleri

Demokrat Parti 62 ilde ve il örgütü bulunmayan diğer illerin 10 ilçesinde örgütlenmiştir.

Örgütlerce sağlanan gelirler 1.606.518.734.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 140.225.000.- lirasının giriş ve üyelik aidatlarından, 17.175.000.- lirasının bayrak, flama, rozet, kimlik ve yayın satış gelirlerinden, 15.000.000.- lirasının Genel Merkez yardımlarından, 724.892.000.- lirasının bağışlardan, 709.226.734.- lirasının da ertesi yıla devreden borçlardan sağlandığı anlaşılmıştır.

Örgütlerin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 61. maddesinde belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Genel İdare Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1997 yılı içindeki giderleri 9.544.446.389.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 8.019.578.165.- lirasını personel ve büro genel giderlerinin, 1.278.370.820.- lirasını seyahat, bayrak, flama, kimlik kartı yapımı ile yayın giderlerinin, 10.000.000.- lirasını seçim ve kongre giderlerinin, 221.497.404.- lirasını iş ve seyahat avanslarının, 15.000.000.- lirasını da örgütlere yapılan Genel Merkez yardımının oluşturduğu anlaşılmıştır.

Parti Genel Merkezi'nin geliri ile gideri arasındaki 95.312.723.- lira farkın nakit mevcudu olarak 1998 yılına devredildiği görülmüştür.

Genel Merkez'in muhasebe defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olarak yapıldığı sonucuna varılmıştır.

2- Örgüt Giderleri

Parti'nin örgütlendiği 62 il ve 10 ilçenin giderleri 1.586.781.734.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun; 726.849.316.- lirasını büro genel giderlerinin, 325.295.000.- lirasını seyahat, bayrak, flama, kimlik kartı yapımı ile yayın giderlerinin, 225.000.000.- lirasını balo ve eğlence giderlerinin, 30.000.000.- lirasını seçim ve kongre giderlerinin, 279.637.418.- lirasını da geçen yılın gider fazlasının oluşturduğu anlaşılmıştır.

Örgütlerin gelirleri ile giderleri arasındaki 19.737.000.- lira farkın nakit mevcudu olarak 1998 yılına devredildiği görülmüştür.

Örgütlerin kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin Genel Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olarak yapıldığı sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Demokrat Parti'nin 1997 yılı hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 10.749.992.846.- lira geliri ile 11.131.228.123.- lira giderinin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 63. maddesine aykırı biçimde Parti'ye gelir yazılan 496.285.000.- liranın aynı Kanunu'nun 75. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına, 23.12.1998 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.