ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1994/19 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1998/7

Karar Günü:16.3.1998

R.G. Tarih-Sayı:04.06.1998-23362

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Anavatan Partisi Genel Merkezi ile 76 il ve bunlara bağlı ilçe örgütleri 1993 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca, Yekta Güngör ÖZDEN, Selçuk TÜZÜN, Ahmet N. SEZER, Samia AKBULUT, Haşim KILIÇ, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Nurettin TURAN ve Fulya KANTARCIOĞLU'nun katılmalarıyla 1.7.1997 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında, Anavatan Partisi'nin 1993 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda, dosyada eksiklik bulunmadığı anlaşıldığından işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1993 yılı kesinhesap çizelgeleri ile muhasebe defterleri, gelir ve gider belgeleri üzerinde yapılan karşılaştırma ve inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Yasa ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü :

Denetimin maddî öğelerini oluşturan defter ve belgelerde; Anavatan Partisi'nin 1993 yılı gelirleri ve giderleri birbirine denk biçimde, Genel Merkez'in gelir ve giderleri, 51.929.991.920.- TL., 76 il örgütünün gelir ve giderleri 43.522.361.710.- TL. olmak üzere

toplam 95.452.353.630.- TL. olarak gösterilmiştir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri :

Anavatan Partisi Genel Merkezi'nin 1993 yılı gelirleri, defterde, Genel Merkez kesinhesabında ve birleşik kesinhesapta birbirine uygun biçimde 51.929.991.920.- TL. olarak gösterilmiştir.

Bu miktarın, 276.000.000.- TL.sı Giriş Aidatı ve Üyelik Aidatı Gelirleri, 960.000.000.- TL.sı Milletvekili Aidat Gelirleri, 8.830.301.102.- TL.sı Parti Malvarlığı Gelirleri, 1.147.500.000.- TL.sı Bağışlar, 37.249.776.000.- TL.sı Devlet Yardımı,

(2. 080.004.800.- TL. İhtiyaç Karşılığı Krediler ve 1.386.410.018.-TL. Yasal Kesintiler olmak üzere) 3.466.414.818.- TL.sı borçlardır.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'da belirtilen kaynaklardan sağlandığı, bağışların aynı Yasa'nın 66. maddesine uygun olduğu görülmüştür.

2- İl Örgütleri Gelirleri :

Kesinhesap cetvellerine göre, Anavatan Partisi'nin 1993 yılında 76 il örgütünce sağlanan gelirleri toplamı 43.522.361.710.- TL.dır. Bunun 23.215.376.960.- TL.sı Bağışlar, 3.610.131.500.- TL.sı Genel Merkez Yardımı, 842.561.354.- TL.sı Geçen Yılın Gelir Fazlası, 612.313.906.- TL.sı ilden ilçeye ilçeden ile gönderilen paralar, (928.912.352.- TL. İhtiyaç Karşılığı Kredi ve 5.973.338.- TL.sı Yasal Kesintiler olmak üzere) 934.885.690.- TL.sı Borçlar ve geri kalan kısım da 1993 yılı diğer faaliyet gelirleridir.

İl örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gösterilen gelirlerin, 2820 sayılı Yasa'nın 61. maddesinde belirtilen kaynaklardan sağlandığı anlaşılmış, MKYK kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri :

Anavatan Partisi Genel Merkezi'nin 1993 yılı giderleri kesinhesapta gösterildiği gibi 1994 yılına devreden nakitle birlikte 51.929.991.920.- TL.dır.

Bunun 49.262.646.564.- TL.sını 1993 yılı faaliyetleri için yapılan giderler, 192.387.411.- TL.sını 1994 yılına devreden nakit ve tahviller, 1.733.959.189.- TL.sını iş ve seyahat avansları, 740.998.756.- TL.sını geçen yılın gider fazlası oluşturmaktadır. 49.262.646.564.- TL.lık 1993 yılı giderlerinin 3.610.131.500.- TL.lık kısmı taşra örgütüne gönderilen genel merkez yardımıdır.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki harcamaların 2820 sayılı Yasa'ya uygun, kayıtların doğru ve belgelere dayalı olduğu görülmüştür.

a)        Belgesiz Gider

Defterin 13/6 sıra numarasına kaydedilen 52.273.935.- TL.lık giderin belgesinin bulunmadığı saptanmıştır.

2820 sayılı Yasa'nın; 70. maddesi uyarınca belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen gider tutarı 52.273.935.- TL.lık Parti malvarlığının, 76. maddesinin son fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

b) Derneğe Yardım

Defterin 47/6 sıra numarasında, Kabataş Lisesi Mezunları ve Mensupları Ankara Derneği'ne, 5.000.000.- TL. tutarında bağış yapıldığı, gider belgesi olarak 27.4.1993 gün ve 699221 sıra No.lu alındı belgesinin bağlandığı saptanmıştır.

2820 Yasa'nın 92. maddesi ile siyasî partilerin derneklere yardım yapmaları yasaklanmıştır.

Sözü edilen derneğe yapılan bağış tutarı 5.000.000.- TL.nın, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi gereğince Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

c) Parti Gideri Olarak Kabulü Mümkün Olmayan Giderler

Yapılan incelemede, Balgat 1. cadde 27/3 adresinde bulunan ve şahıs adına kayıtlı 2852878 numaralı telefona ilişkin faturalar ile aynı adrese ait gene şahıs adına düzenlenmiş 652220 numaralı aboneye ilişkin iki adet su tüketim fatura bedelinin gider kaydedildiği görülmüştür.

Genel Merkez binası dışında faaliyet gösteren ve özel amaçlar için de kullanılması mümkün olan bir meskenin başkası adına kayıtlı telefon ve su abonman bedellerinin parti gideri olarak kabulü olanaklı değildir.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesindeki, bir siyasî partinin bütün giderlerinin, o siyasî parti tüzelkişiliği adına yapılacağına ilişkin kural karşısında, aşağıda gösterildiği biçimde parti tüzelkişiliği adına düzenlenmemiş belgelere dayanılarak gider kaydedilen toplam 6.074.848.- TL.nın aynı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Giderleri :

Anavatan Partisi'nin 1993 yılında 76 il örgütü giderleri 43.522.361.710.- TL.dır.

Bunun 802.036.580.- TL.sını geçen yılın gider fazlası, 5.515.206.893.- TL.sını kasa, banka, hazine tahvili yani nakitler, 95.570.672.- TL.sını alacaklar (iş ve seyahat avansları), 37.109.547.565.- TL.sını (ilden ilçeye, ilçeden ile gönderilen 637.008.000.- TL. dahil) 1993 yılı diğer faaliyet giderleri

oluşturmaktadır.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gösterilen gider kalemlerinin MKYK kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların, 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Anavatan Partisi'nin 1993 yılı hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Belgesi bulunmayan 52.273.935.- TL.lık gider karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

2- Bir derneğe yapılan bağış tutarı 5.000.000.- TL.nın, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

3- Parti gideri olarak kabulü mümkün olmayan ve Parti tüzelkişiliği adına düzenlenmemiş belgelere dayanılarak kaydedilen gider tutarı 6.074.848.- TL.nın 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

4-        Yukarıdaki konular dışında kalan genel merkez ve iller örgütü gelirleri ile giderlerinin, eldeki belge ve bilgilere göre doğru ve Yasa'ya uygun olduğuna, 16.3.1998 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.