ANAYASA
MAHKEMESİ KARARI
Esas
Sayısı:1994/19 (Siyasî Parti Malî Denetimi)
Karar
Sayısı:1998/7
Karar
Günü:16.3.1998
R.G.
Tarih-Sayı:04.06.1998-23362
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Anavatan Partisi Genel Merkezi ile 76 il
ve bunlara bağlı ilçe örgütleri 1993 yılı kesinhesabının incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi
uyarınca, Yekta Güngör ÖZDEN, Selçuk TÜZÜN, Ahmet N. SEZER, Samia AKBULUT, Haşim
KILIÇ, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Nurettin TURAN ve
Fulya KANTARCIOĞLU'nun katılmalarıyla 1.7.1997 gününde yapılan ilk inceleme
toplantısında, Anavatan Partisi'nin 1993 yılı kesinhesabının incelenmesi
sonucunda, dosyada eksiklik bulunmadığı anlaşıldığından işin esasının incelenmesine,
oybirliğiyle karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği
1993 yılı kesinhesap çizelgeleri ile muhasebe defterleri, gelir ve gider belgeleri
üzerinde yapılan karşılaştırma ve inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu,
Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri
Hakkında Yasa ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın ilgili kuralları,
bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği
görüşülüp düşünüldü :
Denetimin maddî öğelerini oluşturan
defter ve belgelerde; Anavatan Partisi'nin 1993 yılı gelirleri ve giderleri
birbirine denk biçimde, Genel Merkez'in gelir ve giderleri, 51.929.991.920.- TL.,
76 il örgütünün gelir ve giderleri 43.522.361.710.- TL. olmak üzere
toplam 95.452.353.630.- TL. olarak
gösterilmiştir.
A- Gelirlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri :
Anavatan Partisi Genel Merkezi'nin 1993 yılı
gelirleri, defterde, Genel Merkez kesinhesabında ve birleşik kesinhesapta
birbirine uygun biçimde 51.929.991.920.- TL. olarak gösterilmiştir.
Bu miktarın, 276.000.000.- TL.sı Giriş
Aidatı ve Üyelik Aidatı Gelirleri, 960.000.000.- TL.sı Milletvekili Aidat Gelirleri,
8.830.301.102.- TL.sı Parti Malvarlığı Gelirleri, 1.147.500.000.- TL.sı Bağışlar,
37.249.776.000.- TL.sı Devlet Yardımı,
(2. 080.004.800.- TL. İhtiyaç Karşılığı
Krediler ve 1.386.410.018.-TL. Yasal Kesintiler olmak üzere) 3.466.414.818.-
TL.sı borçlardır.
Genel Merkez'in defter kayıtları ve
gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin 2820 sayılı Yasa'da belirtilen
kaynaklardan sağlandığı, bağışların aynı Yasa'nın 66. maddesine uygun olduğu
görülmüştür.
2- İl Örgütleri Gelirleri :
Kesinhesap cetvellerine göre, Anavatan Partisi'nin
1993 yılında 76 il örgütünce sağlanan gelirleri toplamı 43.522.361.710.-
TL.dır. Bunun 23.215.376.960.- TL.sı Bağışlar, 3.610.131.500.- TL.sı Genel Merkez
Yardımı, 842.561.354.- TL.sı Geçen Yılın Gelir Fazlası, 612.313.906.- TL.sı
ilden ilçeye ilçeden ile gönderilen paralar, (928.912.352.- TL. İhtiyaç
Karşılığı Kredi ve 5.973.338.- TL.sı Yasal Kesintiler olmak üzere)
934.885.690.- TL.sı Borçlar ve geri kalan kısım da 1993 yılı diğer faaliyet
gelirleridir.
İl örgütlerinin kesinhesap
çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gösterilen
gelirlerin, 2820 sayılı Yasa'nın 61. maddesinde belirtilen kaynaklardan sağlandığı
anlaşılmış, MKYK kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya
uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Giderleri :
Anavatan Partisi Genel Merkezi'nin 1993 yılı
giderleri kesinhesapta gösterildiği gibi 1994 yılına devreden nakitle birlikte
51.929.991.920.- TL.dır.
Bunun 49.262.646.564.- TL.sını 1993 yılı
faaliyetleri için yapılan giderler, 192.387.411.- TL.sını 1994 yılına devreden nakit
ve tahviller, 1.733.959.189.- TL.sını iş ve seyahat avansları, 740.998.756.- TL.sını
geçen yılın gider fazlası oluşturmaktadır. 49.262.646.564.- TL.lık 1993 yılı giderlerinin
3.610.131.500.- TL.lık kısmı taşra örgütüne gönderilen genel merkez yardımıdır.
Genel Merkez'in defter kayıtları ve
gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki harcamaların
2820 sayılı Yasa'ya uygun, kayıtların doğru ve belgelere dayalı olduğu
görülmüştür.
a)
Belgesiz
Gider
Defterin 13/6 sıra numarasına kaydedilen
52.273.935.- TL.lık giderin belgesinin bulunmadığı saptanmıştır.
2820 sayılı Yasa'nın; 70. maddesi uyarınca
belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen gider tutarı 52.273.935.-
TL.lık Parti malvarlığının, 76. maddesinin son fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir
yazılması uygun görülmüştür.
b) Derneğe Yardım
Defterin 47/6 sıra numarasında, Kabataş
Lisesi Mezunları ve Mensupları Ankara Derneği'ne, 5.000.000.- TL. tutarında bağış
yapıldığı, gider belgesi olarak 27.4.1993 gün ve 699221 sıra No.lu alındı
belgesinin bağlandığı saptanmıştır.
2820 Yasa'nın 92. maddesi ile siyasî
partilerin derneklere yardım yapmaları yasaklanmıştır.
Sözü edilen derneğe yapılan bağış tutarı
5.000.000.- TL.nın, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi gereğince Hazine'ye gelir
yazılması uygun görülmüştür.
c) Parti Gideri Olarak Kabulü Mümkün
Olmayan Giderler
Yapılan incelemede, Balgat 1. cadde 27/3
adresinde bulunan ve şahıs adına kayıtlı 2852878 numaralı telefona ilişkin faturalar
ile aynı adrese ait gene şahıs adına düzenlenmiş 652220 numaralı aboneye ilişkin
iki adet su tüketim fatura bedelinin gider kaydedildiği görülmüştür.
Genel Merkez binası dışında faaliyet gösteren
ve özel amaçlar için de kullanılması mümkün olan bir meskenin başkası adına
kayıtlı telefon ve su abonman bedellerinin parti gideri olarak kabulü olanaklı
değildir.
2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesindeki,
bir siyasî partinin bütün giderlerinin, o siyasî parti tüzelkişiliği adına
yapılacağına ilişkin kural karşısında, aşağıda gösterildiği biçimde parti
tüzelkişiliği adına düzenlenmemiş belgelere dayanılarak gider kaydedilen toplam
6.074.848.- TL.nın aynı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılması
uygun görülmüştür.
Yev. No
|
Belge Tarih-No
|
Giderin Türü
|
Tutarı
|
29/7
|
Ocak 1993 /0130137747 Dönemi
|
PTT (Telefon)
|
2.742.000
|
37/3
|
Şubat 1993/0230139647 Dönemi
|
"
|
705. 000
|
49/10
|
Mart 1993 /0330101500 Dönemi
|
"
|
337. 000
|
57/10
|
Nisan 1993/0430115241 Dönemi
|
"
|
145. 000
|
70/2
|
Mayıs 1993/0530122499 Dönemi
|
"
|
355. 000
|
81/13
|
Haziran 1993/0630126160 Dönemi
|
"
|
583. 000
|
98/5
|
Temmuz 1993/0730129701 önemi
|
"
|
422. 000
|
109/2
|
Ağustos 1993/0830131172 Dönemi
|
"
|
287. 000
|
85/2
|
12.7.1993/2135321
|
Su Tüketim Bed. (ASKİ)
|
281. 568
|
108/4
|
23.8.1993/2669471
|
"
|
217. 280
|
|
|
|
6.074.848
|
2- İl Örgütleri Giderleri :
Anavatan Partisi'nin 1993 yılında 76 il örgütü
giderleri 43.522.361.710.- TL.dır.
Bunun 802.036.580.- TL.sını geçen yılın gider
fazlası, 5.515.206.893.- TL.sını kasa, banka, hazine tahvili yani nakitler,
95.570.672.- TL.sını alacaklar (iş ve seyahat avansları), 37.109.547.565.- TL.sını
(ilden ilçeye, ilçeden ile gönderilen 637.008.000.- TL. dahil) 1993 yılı diğer faaliyet
giderleri
oluşturmaktadır.
İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider
bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gösterilen gider kalemlerinin MKYK
kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların, 2820 sayılı Yasa'ya
uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
IV- SONUÇ
Anavatan Partisi'nin 1993 yılı hesabının
incelenmesi sonucunda;
1- Belgesi bulunmayan 52.273.935.-
TL.lık gider karşılığı Parti malvarlığının, 2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesi uyarınca
Hazine'ye gelir yazılmasına,
2- Bir derneğe yapılan bağış tutarı
5.000.000.- TL.nın, 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir
yazılmasına,
3- Parti gideri olarak kabulü mümkün olmayan
ve Parti tüzelkişiliği adına düzenlenmemiş belgelere dayanılarak kaydedilen
gider tutarı 6.074.848.- TL.nın 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi uyarınca
Hazine'ye gelir yazılmasına,
4-
Yukarıdaki konular
dışında kalan genel merkez ve iller örgütü gelirleri ile giderlerinin, eldeki
belge ve bilgilere göre doğru ve Yasa'ya uygun olduğuna, 16.3.1998 gününde OYBİRLİĞİYLE
karar verildi.
Başkan
Ahmet Necdet SEZER
|
Başkanvekili
Güven DİNÇER
|
Üye
Haşim KILIÇ
|
Üye
Yalçın ACARGÜN
|
Üye
Mustafa BUMİN
|
Üye
Sacit ADALI
|
Üye
Ali HÜNER
|
Üye
Lütfi F. TUNCEL
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
Üye
Aysel PEKİNER
|
Üye
Mahir Can ILICAK
|
|
|