ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1995/18 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1998/60

Karar Günü:23.12.1998

R.G. Tarih-Sayı:13.01.1999-23582

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Yeniden Doğuş Partisi Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 57 il örgütünün 1994 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca; Ahmet Necdet SEZER, Güven DİNÇER, Samia AKBULUT, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Fulya KANTARCIOĞLU ve Mahir Can ILICAK'ın katılmalarıyla 16.3.1998 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; 'Yeniden Doğuş Partisi'nin 1994 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda; dosyadaki eksiklik giderildiğinden, işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1994 yılı kesinhesap çizelgeleri ile dayanağını oluşturan defter ve belgeler üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî ögelerini oluşturan defter ve belgelerde Yeniden Doğuş Partisi'nin 1994 yılı gelirleri ve giderleri, birbirine denk biçimde Genel Merkez'in gelir ve giderleri 391.185.367.- lira, 57 il örgütünden gelir ve giderleri olmadığı bildirilen 8 il dışında kalan 49 il örgütünün gelir ve giderleri 992.834.803.- lira olmak üzere toplam 1.384.020.170.- lira olarak gösterilmiştir.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1994 yılı içindeki gelirleri toplamı 391.185.367.- liradır.

Bunun, 328.000.000.- lirası, bağışlar, 162.655.- lirası sair gelirler, 8.815.067.- lirası geçen yıldan devreden nakit, 14.775.645.- lirası borçlar, 39.432.000.- lirası sabit kıymetler (demirbaş eşya) tutarıdır.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gelir belgeleri üzerinde yapılan incelemede; aşağıda belirtilenler dışındaki gelirlerin, 2820 sayılı Yasa'nın 61-69. maddeleri hükümlerine uygun olarak sağlandığı sonucuna varılmıştır.

- Adres Yazılı Olmayan Makbuzlar :

Yapılan incelemede, bazı gelir makbuzlarında, bağışta bulunanın adresinin yazılmadığı görülmüştür.

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 69. maddesinde, gelirin sağlandığı kimsenin adı, soyadı ve adresinin makbuzda ve dipkoçanlarda yer alacağı öngörülmüş, aynı Yasa'nın 76. maddesinin üçüncü fıkrasında da, 69. maddede belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasî partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığının anlaşılması durumunda Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelirin Hazine'ye gelir kaydedileceği belirtilmiştir.

Bağışta bulunanların adreslerinin belirtilmediği, 30.4.1994 gün ve 4913 sayılı 100.000.- liralık, 16.6.1994 gün ve 4916 sayılı 40.000.000.- liralık, 7.11.1994 gün ve 4925 sayılı 15.000.000.- liralık makbuzlar tutarı toplam 55.100.000.- liranın Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 57 il örgütünce sağlanan gelirleri toplamı 992.834.803.- lira olarak gösterilmiş, bunlardan 8 tanesinde gelir ve gider olmadığı bildirilmiştir.

Gelirlerin 25.600.000.- lirası giriş aidatı ve üyelik aidatı, 226.412.150.- lirası bağışlar, 400.000.- lirası kimlik kartı, parti defter makbuz kağıt gelirleri, 3.000.000.- lirası sair gelirler, 18.187.634.- lirası geçen yıldan devreden nakit, 486.189.019.- lirası borçlar, 233.046.000.- lirası sabit kıymetler tutarıdır.

Parti il örgütlerinin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede, gelirlerin, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nda belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek, bunların, Yasa'ya, uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1994 yılı içindeki giderleri, 386.395.726.- lira olarak gösterilmiştir.

Bunun, 107.878.790.- lirası büro genel giderleri, 64.866.437.- lirası bayrak, flama, rozet, kimlik kartı giderleri, 47.419.485.- lirası basın-yayın giderleri, 38.275.000.- lirası seyahat giderleri, 7.999.984.- lirası temsil ve ağırlama giderleri, 66.875.385.- lirası geçen yıldan kalan borç ödemesi, 13.648.645.- lirası geçen yıldan devreden borç bakiyesi, 39.432.000.- lirası malvarlıkları karşılığıdır.

391.185.367.- liralık gelir ile 386.395.726.- liralık gider arasındaki farkı oluşturan 4.789.641.- lira, nakit mevcudu olarak 1995 yılına devredilmiştir.

Genel Merkez'in defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

- Belgesiz Giderler :

Yapılan incelemede, aşağıda gösterilen yevmiye numaralarında, gider kaydının dayanağı olan belgelerin eksik olduğu görülmüştür.

2820 sayılı Yasa'nın 70. maddesinde, beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesinin zorunlu olmadığı belirtildiğinden, bu miktarı aşan harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile belgelendirilmesi zorunludur.

Aynı Yasa'nın 76. maddesinin son fıkrasına göre, belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti gideri miktarınca parti malvarlığının, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazine'ye irat kaydedilmesi gerektiğinden, aşağıdaki tabloda gösterilen belgesiz gider tutarı 78.111.391.- liralık Parti malvarlığının Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

Kayıt (Yevmiye) No Gider Yazılan Ekli Belgeler Tutarı Belgesiz Gider

19 48.687.561 42.312.512 6.375.049

33 13.371.300 6.454.000 6.917.300

45 14.617.522 - 14.617.522

51 573.000 - 573.000

59 40.115.000 - 40.115.000

61 9.513.520 - 9.513.520

 78.111.391

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin 57 il örgütünün giderleri toplamı 982.243.265.- lira olarak gösterilmiş, bunlardan 8 tanesinde gelir ve gider olmadığı bildirilmiştir.

Giderlerin, 340.207.580.- lirası büro genel giderleri, 99.000.000.- lirası personel giderleri, 800.000.- lirası bayrak, flama, rozet, kimlik kartı giderleri, 19.800.000.- lirası basın yayın giderleri, 62.599.470.- lirası seçim ve kongre giderleri, 34.372.000.- lirası sabit kıymetler, 62.450.000.- lirası seyahat giderleri, 21.590.000.- lirası temsil, ağırlama giderleri, 93.446.096.- lirası sair giderler, 46.932.119.- lirası geçen yıldan kalan borç ödemesi, 201.046.000.- lirası malvarlıkları karşılığı olarak gösterilmiştir.

İl örgütlerinin gelirleri ile giderleri arasındaki 10.591.538.- liralık fark, nakit mevcudu olarak gelecek yıla devredilmiştir.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede, giderlerin, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Yeniden Doğuş Partisi'nin 1994 yılı kesinhesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti'nin kesinhesabında gösterilen 1.328.920.170.- lira gelir ile 1.290.527.600.- lira giderin eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Gelirin sağlandığı kişilerin adreslerinin yazılmadığı makbuzlar tutarı 55.100.000.- liranın, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına,

3- Belgesiz giderler tutarı 78.111.391.- liralık Parti malvarlığının, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesinin son fıkrası uyarınca, Hazine'ye gelir yazılmasına, 23.12.1998 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.