ANAYASA
MAHKEMESİ KARARI
Esas
Sayısı:1996/6 (Siyasi Parti Malî Denetimi)
Karar
Sayısı:1998/30
Karar
Günü:7.7.1998
R.G.
Tarih-Sayı:26.07.1998-23414
I- MALİ DENETİMİN KONUSU
Büyük Adalet Partisi 1995 yılı
kesinhesabının incelenmesidir.
II- İLK İNCELEME
Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16.
maddesi uyarınca; Yekta Güngör ÖZDEN, Ahmet N. SEZER, Samia AKBULUT, Haşim
KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL, Mustafa
YAKUPOĞLU, Nurettin TURAN ve Fulya KANTARCIOĞLU'nun katılmalarıyla 3.9.1996
gününde yapılan ilk inceleme toplantısında: "Dosyada eksiklik
bulunmadığından işin esasının incelenmesine, oybirliğiyle' karar verilmiştir.
III- ESASIN İNCELENMESİ
Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği
1995 yılı kesinhesap çizelgeleri üzerinde yapılan inceleme sonuçlarını içeren
esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve
Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun
ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup
incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü :
Denetimin maddî ögelerini oluşturan
kesinhesap cetvellerinde Büyük Adalet Partisi'nin 1995 yılı içindeki Genel
Merkez gelirlerinin 141.050.000.- TL., giderlerinin 139.800.000.- TL.
gösterildiği, gelir, gider ve devir rakamlarının birbirine denk olduğu
görülmüştür.
A- Gelirlerin İncelenmesi
1- Genel Merkez Gelirleri
İl örgütü bulunmayan Parti'nin Genel
Merkez'ine ilişkin 1995 yılı gelirleri 141.050.000.- TL. gösterilmiştir.
Bunun, 140.000.000.- TL.nın aidatlardan,
1.050.000.- TL.nın nakit devrinden sağlandığı görülmüştür.
Genel Merkez'in kesinhesap cetvelinde
gösterilen 141.050.000.-TL. gelirin dayanağını oluşturan gelir belgeleri,
Mahkememizin 16.3.1998 günlü kararıyla, kararın tebliğinden itibaren bir aylık
süre verilerek Parti'den istenmiştir.
İstenen gelir belgeleri kararda
belirtilen bir aylık süre içinde gönderilmemiştir.
2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesinin
üçüncü fıkrasında 'Bu Kanunun 69. maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak
bir siyasî partinin tevsik edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa
Anayasa Mahkemesi kararıyla bu gelir Hazineye irat kaydedilir' denilmektedir.
Bu durumda, Parti'nin 1995 yılı içinde
elde ettiği ve belgelendiremediği 141.050.000-1.050.000=140.000.000.- TL.
gelirin Hazine'ye gelir yazılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
B- Giderlerin İncelenmesi
Parti Genel Merkezi'nin 1995 yılı
içindeki giderleri 139.800.000.- TL. gösterilmiştir.
Bunun tamamının yönetim giderlerine yapıldığı
anlaşılmıştır.
141. 050.000.- TL. gelir ile
139.800.000.- TL. gider arasındaki farkı oluşturan 1.250.000.- TL. nakit
mevcudu olarak 1996 yılına devretmiştir.
Parti; 139.800.000.- TL. gider belgelerini
de Mahkememizin yukarıda belirtilen kararı uyarınca, tanıdığı bir aylık süre
içinde göndermemiştir.
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun
70. maddesinin ikinci fıkrasında; 'Beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya
fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesi zorunlu değildir' denildiğinden bu
miktarı geçen harcamaların fatura veya makbuz gibi belgelerle tevsik edilmesi
zorunludur.
Bu nedenle, belgelendirilmesi gerektiği
halde belgelendirilmeyen 139.800.000.- TL. Parti gideri miktarınca Parti
malvarlığının Hazine'ye gelir yazılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
C- Kesinhesaplara Ait Bilgilerin
Verilmesi
2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun,
75. maddesinin birinci fıkrasında; 'Anayasa Mahkemesi, kesinhesaplara ait
bilgilerin belgelendirilmesini siyasî partilerden her zaman isteyebilir', 76.
maddesinde de 'Bu Kanunun bağışlarla ilgili hükümlerine aykırı olarak bağış
kabul ettiği Anayasa Mahkemesince tespit edilen siyasî partilerin, 66 ncı
maddenin birinci ve üçüncü fıkralarına aykırı şekilde elde ettikleri gelirlerin
tamamının Hazineye irat kaydedilmesine, taşınmaz malların Hazine adına tapuya
tesciline; aynı maddenin ikinci fıkrasında belirtilen miktarlardan fazla
gelirlerle taşınmaz malların bu fıkrada belirtilen miktarı geçen kısmının
karşılığının Hazineye irat kaydedilmesine karar verilir; bu Kanunun 67 nci
maddesi hükmüne aykırı olarak siyasî partilere sağlanan kredi veya borçlar
üzerine Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazinece el konulur, kredi veya borcu
verene karşı Hazine hiçbir yükümlülük altına girmez; bu Kanunun 69 uncu
maddesinde belirtilen esaslara aykırı olarak bir siyasî partinin tevsik
edilmeyen kaynaklardan gelir sağladığı anlaşılırsa, Anayasa Mahkemesi kararıyla
bu gelir Hazineye irad kaydedilir; belgelendirilmesi gerektiği halde
belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığı, Anayasa
Mahkemesi kararıyla Hazineye irad kaydedilir' denilmiştir.
Yasa'nın 111. maddesinde de Cumhuriyet
Savcılığı'na ve Anayasa Mahkemesi'ne gerekli bilgi ve belgeleri vermeyen sorumlular
hakkında yaptırımlar belirtilmiştir.
Bu hükümler uyarınca Parti sorumluları
hakkında suç duyurusunda bulunulması gerektiği sonucuna varılmıştır.
IV- SONUÇ
Büyük Adalet Partisi'nin 1995 yılı
kesinhesabının incelenmesi sonucunda;
1- Kesinhesapta gösterilen gelirlerden
140.000.000.- TL.nın; giderlerden 139.800.000.- TL.nın belgeleri yasal saklama
süresi içinde Anayasa Mahkemesi'nin 16.3.1998 günlü kararıyla 1 aylık süre verilerek
istendiği halde gönderilmediğinden, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76.
maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkra hükümleri gereğince Hazine'ye gelir
yazılmasına,
2- 2820 sayılı Yasa'nın 75. maddesi
hükmüne aykırı davranan Parti sorumluları hakkında yasal işlem yapılması için
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulunulmasına, 7.7.1998
gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Başkan
Ahmet Necdet SEZER
|
Başkanvekili
Güven DİNÇER
|
Üye
Samia AKBULUT
|
Üye
Haşim KILIÇ
|
Üye
Yalçın ACARGÜN
|
Üye
Mustafa BUMİN
|
Üye
Sacit ADALI
|
Üye
Ali HÜNER
|
Üye
LütfiF. TUNCEL
|
Üye
Fulya KANTARCIOĞLU
|
Üye
Mahir Can ILICAK
|
|
|
|
|
|
|