ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1997/17 (Siyasî Parti Malî Denetimi)

Karar Sayısı:1998/14

Karar Günü:7.5.1998

R.G. Tarih-Sayı:09.06.1998-23367

I- MALİ DENETİMİN KONUSU

Emeğin Partisi Genel Merkezi ile ilçe örgütlerini de kapsayan 2 il örgütünün 1996 yılı kesinhesabının incelenmesidir.

II- İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 16. maddesi uyarınca Yekta Güngör ÖZDEN, Selçuk TÜZÜN, Ahmet N. SEZER, Samia AKBULUT, Haşim KILIÇ, Yalçın ACARGÜN, Mustafa BUMİN, Sacit ADALI, Ali HÜNER, Lütfi F. TUNCEL ve Fulya KANTARCIOĞLU'nun katılmalarıyla 21.11.1997 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında; "Eksiği bulunmadığı anlaşılan Emeğin Partisi'nin 1996 yılı kesinhesabının esas incelemesinin yapılmasına oybirliğiyle" karar verilmiştir.

III- ESASIN İNCELENMESİ

Parti'nin Anayasa Mahkemesi'ne verdiği 1996 yılı kesinhesap çizelgeleri ile muhasebe defterleri, gelir ve gider belgeleri üzerinde yapılan karşılaştırma ve inceleme sonuçlarını içeren esas inceleme raporu, Anayasa ve 2949 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Yasa ile 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın ilgili kuralları, bunların gerekçeleri ve diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

Denetimin maddî öğelerini oluşturan defter ve belgelerde Emeğin Partisi'nin 1996 yılı içindeki Genel Merkez gelir ve giderlerinin 109.712.500.-TL., 2 il örgütünün gelir ve giderlerinin de 219.425.000.-TL. olmak üzere toplam 329.137.500.-TL. olarak gösterildiği, gelir, gider ve devir rakamlarının birbirine denk olduğu görülmüştür.

A- Gelirlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Gelirleri

Parti Genel Merkezi'nin 1996 yılı içindeki gelirleri 109.712.500.-TL. olarak gösterilmiştir.

Bu gelirin tümünün il örgütlerinden gönderilen ödentilerden sağlandığı anlaşılmıştır.

2- İl Örgütleri Gelirleri

Parti'nin 2 il örgütünün bağlı ilçelerini de kapsayan gelirler toplamı 219.425.000.-TL. olarak gösterilmiştir.

Bunun; 207.125.000.-TL.sının bağış ve aidatlardan, 12.300.000.-TL.sının da bayrak rozet ve yayın satış giderlerinden sağlandığı anlaşılmıştır.

Örgütlerin kesinhesap çizelgelerinin gelir bölümleri üzerinde yapılan incelemede gelirlerin 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 61. maddesinde belirtilen kaynaklardan sağlandığı, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların Yasa'ya uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

B- Giderlerin İncelenmesi

1- Genel Merkez Giderleri

Parti Genel Merkezi'nin 1996 yılı içindeki giderleri 48.749.000.-TL. olarak gösterilmiştir.

Bunun; 34.057.000.-TL.sının kira ve genel giderlerin, 14.692.000.- TL.sının da posta, telgraf ve telefon giderlerinin oluşturduğu anlaşılmıştır.

Parti Genel Merkezi'nin geliri ile gideri arasındaki 60.963.500.-TL.lık müspet farkın gelecek yıla devir edildiği görülmüştür.

Genel Merkez'in muhasebe defter kayıtları ve gider belgeleri üzerinde yapılan incelemede, aşağıda belirtilenler dışındaki giderlerin 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'na uygun olarak yapıldığı sonucuna varılmıştır.

a) Parti'ye Ait Olmayan ve Kiţi Adýna Düzenlenmiţ Faturaya Dayanýlarak Kaydedilen Gider

Defterin 3. sırasında yazılı 1.057.000.- TL. tutarındaki su tüketim giderinin Parti ile ilgisi bulunmayan kişisel bir gider olduğu anlaşılmaktadır.

Parti'ye ait olmayan ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 70. maddesindeki, bir siyasî partinin bütün giderlerinin o siyasî parti tüzelkişiliği adına yapılacağına ilişkin kurala aykırı olarak kişi adına düzenlenmiş faturaya dayanılarak yapılan söz konusu ödeme tutarı 1.057.000.- TL.nın 2820 sayılı Yasa'nın 75. ve 76. maddeleri uyarınca Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

b) Belgesi Bulunmayan Gider

Defterin 2. sırasında "kapıcı tazminatı" adı altında yazılı 15.500.000.- TL. tutarındaki gidere ilişkin belgenin bulunmadığı anlaşılmıştır.

2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın "Giderlerin yapılmasında usul" başlıklı 70. maddesinde, beşbin liraya kadar harcamaların makbuz veya fatura gibi bir belge ile tevsik edilmesinin zorunlu olmadığı belirtilerek, bu miktarı aşan harcamaların fatura veya makbuz gibi bir belge ile belgelendirilmesinin zorunlu olduğu öngörülmüştür. Aynı Yasa'nın 76. maddesinin son fıkrasında da belgelendirilmesi gerektiği halde belgelendirilmeyen parti giderleri miktarınca parti malvarlığının, Anayasa Mahkemesi kararıyla Hazine'ye irat kaydedileceği hükme bağlanmıştır.

2820 sayılı Yasa'nın 76. maddesinin son fıkra hükmü uyarınca toplam 15.500.000.- TL. tutarındaki Parti malvarlığının Hazine'ye gelir yazılması uygun görülmüştür.

2- İl Örgütleri Giderleri

Parti'nin 2 il örgütünün bağlı ilçeleri de kapsayan giderler toplamı 214.969.930.-TL. olarak gösterilmiştir.

Bunun; 76.206.900.-TL.sını kira ve genel giderlerin, 14.850.530.- TL.sını posta, telgraf ve telefon giderlerinin, 109.712.500.- TL.sının Genel Merkez'e gönderilen ödentilerin, 10.600.000.- TL.sını tanıtım, temsil, propaganda ve kırtasiye giderlerinin, 3.600.000.- TL.sını da basın, yayın ve ilân giderlerinin oluşturduğu anlaşılmıştır.

İl örgütlerinin geliri ile gideri arasındaki 4.455.070.- TL.lık müspet farkın gelecek yıla devir edildiği görülmüştür.

İl örgütleri kesinhesap çizelgelerinin gider bölümleri üzerinde yapılan incelemede giderlerin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararıyla doğruluğunun onaylandığı görülerek bunların 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'na uygun olarak yapıldığı sonucuna varılmıştır.

IV- SONUÇ

Emeğin Partisi'nin 1996 yılı hesabının incelenmesi sonucunda;

1- Parti kesinhesabında gösterilen 329.137.500.-TL. geliri ile 247.161.930.-TL. giderin, eldeki bilgi ve belgelere göre doğru ve 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na uygun olduğuna,

2- Parti'ye ait bulunmayan ve kiţi adýna düzenlenmiţ belgeye dayanýlarak gider kaydedilen 1.057.000.- TL. karţýlýđý Parti malvarlýđýnýn 2820 sayýlý Siyasî Partiler Kanunu'nun 75. ve 76. maddeleri uyarýnca Hazine'ye gelir yazýlmasýna,

3- Belgesi bulunmayan 15.500.000.-TL.lık gider karşılığı Parti malvarlığının 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 76. maddesi uyarınca Hazine'ye gelir yazılmasına, 7.5.1998 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.