ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1997/2 (Siyasî Parti-İhtar)

Karar Sayısı:1997/2

Karar Günü:24.7.1997

R.G. Tarih-Sayı:13.08.1997-23079

İHTAR İSTEMİNDE BULUNAN : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı

İHTAR İSTEMİNİN KONUSU : Refah Partisi Malatya Milletvekili Oğuzhan Asiltürk'ün Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Üyesi sıfatıyla Parti Genel Sekreterliğini ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Grup Başkanvekilliğini sürdürmesinin 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 32/1. maddesine aykırı olduğunu, yazılan uyarı yazısına rağmen aykırılığı Yasa'ya aykırı görmeyen Refah Partisi'ne aykırılığın giderilmesi için 2820 sayılı Yasa'nın 104/2. maddesi gereğince ihtar kararı verilmesi istemidir.

I- İSTEMİN GEREKÇESİ

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın SP.13 Hz. 1997/153 sayılı başvuru dilekçesinin gerekçe bölümü aynen şöyledir:

"Refah Partisinin 13.10.1996 tarihinde yapılan kongresi sonucunda Malatya Milletvekili Oğuzhan Asiltürk merkez karar ve yönetim kuruluna seçilmiş ve parti genel sekreteri olarak atanmıştır.

Davalı siyasi partinin 23.1.1996 günü yapılan Türkiye Büyük Millet Meclisi Grubu toplanmış ve bu toplantıda Grup yönetim kurulu üyeleriyle grup başkanvekilleri saptanarak 23.1.1996 gün ve 7 sayılı yazı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bildirilmiştir. Buna göre Oğuzhan Asiltürk'ün Grup Başkanvekilliğine getirildiği anlaşılmaktadır. Partinin TBMM Grup İçyönetmeliğinin 4/2. madde sinden Grup başkanvekillerinin Grup Genel Kuruluna ve Grup Yönetim Kuruluna başkanlık yapma yetkilerinin bulunduğu anlaşılmaktadır.

2820 sayılı Siyasî Partiler Yasasının 32/1. maddesinde "siyasî partilerin merkez karar ve yönetim kurullarında üye olanlar, o partinin Türkiye Büyük Millet Meclisi parti grubu yönetim kurulun da görev alamazlar" denmesi nedeniyle 10.6.1997 gün ve SP.13 Muh. 1997/280 sayılı yazımızla Oğuzhan Asiltürk'ün yasaya aykırı konumunun ortadan kaldırılması Refah Partisi Genel Başkanlığından istenmiştir.

Refah Partisi Genel Başkanlığından alınan 25.6.1997 gün ve Gen.Sek.997/19-114 sayılı yazıdan, "Malatya Milletvekili Oğuzhan Asiltürk Grup Başkanvekili olup, Grup Yönetim Kurulu üyesi değildir. Bu bakımdan 32/1. maddedeki yasak kapsamına girmemektedir." denilmesi nedeniyle Oğuzhan Asiltürk'ün konumu yasaya aykırı görülmeyerek yazımız gereğinin yerine getirilmediği anlaşılmaktadır.

Halbuki Grup Yönetim Kurulunun toplantılarına başkanlık yapma yetkisine sahip olan kişinin, o kurulun aynı zamanda üyesi olmadığını kabul etmek mümkün değildir.

Bu nedenlerle Refah Partisi Malatya Milletvekili Oğuzhan Asiltürk'ün Refah Partisi Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Üyesi sıfatıyla Genel Sekreterliğini ve aynı zamanda Refah Partisi Türkiye Büyük Millet Meclisi Grup Başkan Vekilliğini sürdürmesi 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasasının 32/1. maddesine aykırı olup, bu durumun ortadan kaldırılması zorunludur.

Sonuç ve İstem :

Uyarı yazımıza rağmen Malatya Milletvekili Oğuzhan Asiltürk'ün açıklanan konumunu yasaya aykırı görmeyen davalı Refah Partisine yasaya aykırılığın giderilmesi için 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasasının 104/2. maddesi uyarınca ihtar kararı verilmesini arz ve talep ederim."

II- ESASIN İNCELENMESİ

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın ihtar başvurusu ile ekleri, ilgili dosya ve işin esasına ilişkin rapor incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü :

A- Maddi Olaylar

Refah Partisi'nin 13.10.1996 günü yapılan 5. Olağan Kongresi'nde Malatya Milletvekili Oğuzhan Asiltürk Parti'nin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu'na seçilmiş ve Parti'nin Genel Sekreteri olarak da atanmıştır. Refah Partisi'nin 23.1.1996 günü yapılan grup toplantısında Grup Yönetim Kurulu üyelerinin Grup Başkanvekilleri belirlenerek aynı gün 7 sayılı yazı ile sözkonusu durum Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na bildirilmiştir. Buna göre, Oğuzhan Asiltürk Grup Başkanvekilliği'ne de getirilmiştir. Parti'nin TBMM Grup İçyönetmeliği'nin 4/2. maddesine göre grup başkanvekilleri Grup Genel Kurulu'na ve Grup Yönetim Kurulu'na sırasıyla başkanlık yaparlar.

B- Yasal Durum

2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 32/1. maddesinde "siyasî partilerin merkez karar ve yönetim kurullarında üye olanlar, o partinin Türkiye Büyük Millet Meclisi parti grup yönetim kurulunda görev alamazlar." kuralı yer almaktadır.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı 10.6.1997 gün ve SP.13 Muh. 1997/280 sayılı yazıyla Oğuzhan Asiltürk'ün Yasa'ya aykırı konumunun ortadan kaldırılmasını Refah Partisi Genel Başkanlığı'ndan istemiştir. Refah Partisi Genel Başkanlığı 25.6.1997 gün ve Gen.Sek.997/9-114 sayılı yazıda Malatya Milletvekili Oğuzhan Asiltürk'ün Grup Başkanvekili olduğu, Grup Yönetim Kurulu üyesi olmadığı ve bu nedenle de Siyasî Partiler Yasası'nın 32/1. maddesi yasak kapsamına girmediğini belirtmiştir.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın belirttiği gibi, Grup Yönetim Kurulu'nun toplantılarına başkanlık yapma yetkisine sahip bir kişinin, o kurulun üyesi olmadığını söylemek mümkün değildir. Ayrıca, 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 32/1. maddesi "grup yönetim kurulunda görev alamazlar." demektedir. Grup Başkanvekili ise grup yönetim kuruluna başkanlık yapmaktadır. Bu açıkça bu kurulda görev yapmak demektir.

Bu nedenlerle Refah Partisi Malatya Milletvekili Oğuzhan Asiltürk'ün Refah Partisi Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Üyesi sıfatıyla Genel Sekreterliği'ni ve aynı zamanda Refah Partisi Türkiye Büyük Millet Meclisi Grup Başkanvekilliği'ni sürdürmesi Siyasî Partiler Yasası'nın 32. maddesinin birinci fıkrasına aykırıdır.

III- SONUÇ

A- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın uyarı yazısına karşın, Merkez Karar ve Yönetim Kurulu Üyesi ve Parti Genel Sekreteri olan Malatya Milletvekili Oğuzhan ASİLTÜRK'ün aynı zamanda Türkiye Büyük Millet Meclisi Refah Partisi Grup Başkanvekilliği görevine devam etmesi aykırılığını gidermeyen Refah Partisi'ne, kararın tebliğ gününden başlayarak altı ay içerisinde 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 32. maddesinin birinci fıkrasına ilişkin aykırılığı gidermesi için aynı Yasa'nın 104. maddesi gereğince İHTARDA BULUNULMASINA, Güven DİNÇER'in karşıoyu ve OYÇOKLUĞUYLA,

B- Karar örneğinin, gereği için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmesine, OYBİRLİĞİYLE,

24.7.1997 gününde karar verildi.

KARŞIOY YAZISI

Esas Sayısı : 1997/2 (Siyasî Parti - İhtar)

Karar Sayısı : 1997/2

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 32/1. maddesinde "siyasî partilerin merkez karar ve yönetim kurullarında üye olanlar, o partinin Türkiye Büyük Millet Meclisi parti grubu yönetim kurulunda görev alamazlar"; denilmektedir. Kanun'un 104/2. maddesinde ise, 32. maddesinin yer aldığı bölümün kurallarına aykırılık halinde Cumhuriyet Başsavcısı'nın istemi üzerine Anayasa Mahkemesi'nce aykırılığı giderilmesi için ilgili siyasî partiye ihtar verileceği ve bu aykırılığın giderilmesinin parti kapatma sebebi olacağı öngörülmüştür.

Siyasî partilere yönelik kurallar Anayasa'nın "Siyasî haklar ve ödevler" ile ilgili dördüncü bölümde yer alan 68. ve 69. maddelerinde düzenlenmektedir.

Siyasî partilerin düzenlendiği 68. ve 69. maddeler, bu maddelerin Anayasa'da yer aldığı bölüm ve özellikle 68. maddenin ikinci fıkrasında yer alan (siyasî partiler demokratik siyasî hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır) kuralı, siyasî partilerin Anayasa'da "Anayasal kurum" olarak benimsendiği ve düzenlendiğini göstermektedir.

Anayasa, siyasal partilere devlet yapısı içinde özel bir önem vermiş, onları Anayasal kurum olarak düzenlemiştir. Anayasal kurumlar hakkında, temel düzenlemeler ve bunların içinde yalnızca siyasî partilere uygulanabilecek olan yaptırımlar da ancak, Anayasa ile düzenlenebilir. Anayasa'nın anlayışına göre, siyasî partilerin kurulmaları ve etkinlikleri temelde, hiçbir kısıtlamaya tâbi değildir. Ancak, bunlar hakkındaki düzenlemeler ve kısıtlamalar Anayasal kural konusudurlar. Başka bir deyişle siyasî partilerle ilgili düzenlemeler ve bunların denetiminde uygulanacak yaptırımlar "Anayasal düzenleme alanı" içindedirler ve yasalarla düzenlenemezler. Ancak, Anayasa'nın yasalara bıraktığı ikincil kurallar ile uygulama kuralları "yasal alan" içindedirler ve yasalarla düzenlenebilirler.

Anayasa'da açıkça konulan kurallar dışında, siyasal partilerle ilgili olarak yasalarla partileri kısıtlayıcı yeni kurallar ve özellikle siyasî partilerin kapatılmalarına kadar giden kurallar konulamaz. Ancak, Anayasal esasların uygulanması çerçevesinde yasal düzenlemeler yapılabilir.

Muhalefetimize neden olan yasa kuralı, siyasî partilere kapatma müeyyidesi uygulanmasının başlangıcı olan "ihtar verilmesi" kuralıdır. Bu kuralın yer aldığı, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 32. maddesi Kanun'un ilk çıktığı anda yasada yer almış ve bugüne kadar varlığını sürdürmüş bir kuraldır. Bu kural, Anayasa'nın 68. ve 69. maddelerinde Anayasa ile getirilmiş kısıtlayıcı kurallarda yer almayan yeni bazı unsurları ve kısıtlamaları getirmesi nedeniyle Anayasa'ya aykırı olmasına rağmen Anayasa'nın Geçici 15. maddesinin ve yargısal yorumunun koruyucu şemsiyesi altında bugüne kadar geçerliliğini korumuştur. Ancak, Anayasa'nın 69. maddesinin 23.7.1995 gün, 4121 sayılı Yasa ile yapılan değişikliğinden sonra Siyasî Partiler Kanunu'nun pek çok maddesi için geçerlik ve yürürlük sorunu ortaya çıkmıştır.

Anayasa'da 4121 sayılı Kanun'la yapılan değişiklik ile siyasî partilerin uyacakları ve tâbi olacakları esaslar yeniden belirlenmiştir. Siyasî Partiler Kanunu'nun daha önce düzenlenen bazı kuralları, yeniden belirlenen "Anayasal alan" dışında kalmaları nedeniyle geçerliklerini kaybetmişler ve yürürlükten kalkmıştırlar. Anayasa'da siyasî partilerle ilgili olarak örgütlenme biçimiyle herhangi bir yasak yoktur. İhtar verilmesi istenen Parti'ye uygulanan Siyasî Partiler Kanunu'nun 32/1. maddesi Anayasa değişikliği nedeniyle artık yürürlükte değildir.

Bu nedenle ihtar verilmesi kararına karşıyım.