ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1997/l (Siyasî Parti - İhtar)

Karar Sayısı:1997/1

Karar Günü:10.6.1997

R.G. Tarih-Sayı:26.06.1997-23031

İHTAR İSTEMİNDE BULUNAN : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı

İHTAR İSTEMİNİN KONUSU : Anayasa Mahkemesi kararlarıyla saptanan 1989, 1990, 1991 ve 1994 yılları kesinhesaplarına ilişkin eksik bilgi ve belgeleri, gereği için Anayasa Mahkemesi'ne ve bilgi için de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na vermeyen Millet Partisi'ne, 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 104. maddesi gereğince ihtar kararı verilmesi istemidir.

I- İSTEMİN GEREKÇESİ

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın SP.16.Hz.1997/108 sayılı başvuru dilekçesinin gerekçe bölümü aynen şöyledir:

"2820 sayılı Siyasi Partiler Yasası'nın üçüncü kısmında yer alan 73. maddenin üçüncü fıkrasına göre: Siyasi partilerin "Parti merkezi ve bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı her bütçe yılını izleyen Nisan ayı sonuna kadar, evvelki yıla ait uygulama sonuçlarını gösteren kesinhesaplarını hazırlarlar. İller teşkilatından gönderilenler ve parti merkezine ait olan kesinhesaplar, merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilir". 74. maddeye göre de: "Siyasi partilerin genel başkanları, karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesinhesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesinhesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar.

Aynı Yasa'nın 104. maddesinde ise: "Bir siyasi partinin, bu Kanunun dördüncü kısmında yer alan maddeler hükümleri dışında kalan emredici hükümleriyle diğer kanunların siyasi partilerle ilgili emredici hükümlerine aykırılık halinde bulunması sebebiyle, o parti aleyhine Anayasa Mahkemesine Cumhuriyet Başsavcılığınca resen yazı ile başvurulur." hükmü yer almaktadır.

Sonuç ve İstem :

Davalı siyasi partinin 1989, 1990, 1991 ve 1994 yılları kesinhesaplarına ilişkin Anayasa Mahkemesi kararlarıyla saptanan eksik bilgi ve belgelerin, 2820 sayılı Siyasi Partiler Yasasının yukarda açıklanan kurallarına uygun olarak gereği için Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Cumhuriyet Başsavcılığımıza verilmesi için, anılan Yasanın 104. maddesi uyarınca ihtar kararı verilmesi arz ve talep olunur."

II- ESASIN İNCELENMESİ

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın ihtar başvurusu ile ekleri, ilgili dosya ve işin esasına ilişkin rapor incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü :

A- Maddi Olaylar

Islahatçı Demokrasi Partisi 21.3.1994 tarihinde kurulmuş ve 22.11.1992 tarihli genel kongresinde "Millet Partisi" adını almıştır.

Millet Partisi'nin :

1989 yılı için Diyarbakır, Mardin, Siirt (Kurtalan) ve 21.6.1989 gününde 3578 sayılı Yasa ile il olan Bayburt, Karaman, Kırıkkale,

1990 yılı için Diyarbakır, Mardin, Siirt (Kurtalan), Bayburt ve Karaman.

1991 yılı için Diyarbakır, Mardin, Siirt (Kurtalan), Bayburt, Karaman ve 7.9.1991 gününde 3670 sayılı yasa ile il olan Bartın.

1994 yılı için Adana, Adıyaman, Afyon, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Çorum, Elazığ, Erzurum, Eskişehir, Giresun, Hakkari, Hatay, Isparta, İçel, İstanbul, İzmir, Kars (Susuz), Kayseri, Konya, Kahramanmaraş, Muğla, Niğde, Ordu, Sakarya, Samsun, Siirt (Kurtalan), Sivas, Tokat, Şanlıurfa, Van, Zonguldak, Aksaray, Karaman, Bartın, Ardahan

İllerinin kesinhesap cetvellerinin,

Bu illeri de kapsayan birleştirilmiş kesinhesap cetvelinin,

Genel Merkez ve illerin gelirleri, giderleri ve gelecek yıla devreden nakit tutarları belirtilerek, kesinhesapların birleştirilerek kabulüne ilişkin Merkez Karar ve Yönetim Kurulu kararının,

gönderilmesine.

Ayrıca, il kesinhesaplarının ilçeleri de kapsayıp kapsamadığı ve "Güvence ve depozito" giderlerine ilişkin açıklama yapılmasına,

dair E. 1990/4 (SPMD) sayılı dosya için 12.10.1993, 13.12.1994 ve 9.11.1995, E. 1991/8 (SPMD) sayılı dosya için 12.10.1993, 13.12.1994 ve 9.11.1995, E. 1992/10 (SPMD) sayılı dosya için 13.12.1994 ve 9.11.1995, E.1995/17 (SPMD) sayılı dosya için 2.4.1997 tarihlerinde Mahkememiz tarafından verilen dokuz karar, Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 26.l2.1994 gün ve SP.Muh.1994/377 sayılı, 26.12.1994 gün ve SP.Muh.1994/378 sayılı, 26.l2.1994 gün ve SP.Muh.1994/379 sayılı, l5.ll.1995 gün ve SP.16 Muh.1995/586 sayılı, 10.4.1996 gün ve SP.16 Muh.1996/l79 sayılı yazıları ekinde adı geçen siyasî partiye 27.l2.1994, l7.ll.1995 ve l5.4.1996 tarihinde tebliğ edilerek kararlar içeriğinde belirtilen bilgi ve belgelerin Anayasa Mahkemesi'ne ve bilgi için de bir örneğinin Cumhuriyet Başsavcılığı'na verilmesi istenmiştir.

Millet Partisi'nin, Anayasa Mahkemesi kararlarında belirtilen hususlara ait bilgi ve belgeleri Anayasa Mahkemesi'ne vermediği gibi, bunların örneklerini Cumhuriyet Başsavcılığı'na da bugüne kadar tam olarak teslim etmediği, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın kayıtlarının incelenmesinden anlaşılmıştır.

B- Yasal Durum

Siyasî Partiler Yasası'nın 104. maddesinin birinci fıkrasında, bu Yasa'nın dördüncü kısmında yer alan maddeler dışında kalan emredici kuralları ile öbür yasaların siyasî partilerle ilgili emredici kurallarına aykırılık durumunda bulunmaları nedeniyle, o parti aleyhine Anayasa Mahkemesi'ne Cumhuriyet Başsavcılığı'nca doğrudan yazı ile başvurulacağı; ikinci fıkrasında da, Anayasa Mahkemesi'nin, söz konusu kurallara aykırılık görürse, bu aykırılığın giderilmesi için ilgili siyasî parti hakkında ihtar kararı vereceği öngörülmüştür.

Anayasa Mahkemesi kararlarıyla saptanan, 1989, 1990, 1991 ve 1994 yılları kesinhesaplarına ilişkin gerekli bilgi ve belgeleri, denetim için Anayasa Mahkemesi'ne ve bilgi için de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na vermeyen Millet Partisi'nin, Siyasî Partiler Yasası'nın 74. maddesindeki yükümlülüğü yerine getirmediği açıktır.

Demokratik siyasal yaşamın vazgeçilmez ögeleri olan siyasî partilerin, malî denetimlerinin tam bir düzen içinde yapılmasına olanak sağlamaları, doyurucu bir açıklıkla işlemlerini kanıtlamaya özen göstermeleri demokratik düzenin devamı ve korunması yönünden gereklidir.

Yapılan duyurulara rağmen 1989, 1990, 1991 ve 1994 yılları kesinhesaplarına ilişkin bilgi ve belgelerdeki eksiklikleri gidermeyen Millet Partisi'ne 2820 sayılı Yasa'nın 104. maddesine göre ihtar verilmelidir.

III- SONUÇ

1989, 1990, 1991 ve 1994 yılları kesinhesaplarına ilişkin eksik bilgi ve belgeleri, gereği için Anayasa Mahkemesi'ne, bilgi için de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na vermeyen Millet Partisi'ne, kararın tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde eksiklikleri gidermesi için 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 104. maddesi gereğince İHTARDA BULUNULMASINA, karar örneğinin, gereği için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmesine,

10.6.1997 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.