ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1991/4 (Siyasî Parti-İhtar)

Karar Sayısı:1991/5

Karar Günü:14.5.1991

R.G. Tarih-Sayı:30.05.1991-20886

İHTAR İSTEMİNDE BULUNAN : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı.

İHTAR İSTEMİNİN KONUSU : 1988 yılı birleştirilmiş kesinhesabını 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 73 ve 74. maddelerine uygun biçimde düzenleyip göndermesi için Anayasa Mahkemesi'nin kararı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın uyarısına rağmen kanunî yükümlülüğünü yerine getirmeyen Milliyetçi Çalışma Partisi'ne adıgeçen Yasa'nın 104. maddesi uyarınca İhtar verilmesi istemidir.

I- İHTAR İSTEMİNİN GEREKÇESİ :

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 15.2. 1991 gün ve SP.11.Hz. 1991 /31 sayılı yazısında belirtilen ihtar isteminin gerekçesinde aynen;

"2820 sayılı Siyasî Partiler Kanununun 73/3. maddesi, siyasî partilerin kesinhesapları hakkında "parti merkezi ve bağlı ilçeleri de kapsamak üzere iller teşkilatı her bütçe yılını izleyen Nisan ayı sonuna kadar, bir evvelki yıla ait uygulama sonuçlarını gösteren kesinhesaplarını hazırlarlar, iller teşkilatından gönderilen ve partî merkezine ait olan kesinhesaplar, merkez karar ve yönetim kurulunca incelenerek karara bağlanır ve birleştirilirler" hükmünü içermektedir.

Aynı Kanunun 74. maddesi, 73. maddede kapsamı açıklanan "... karara bağlanarak birleştirilmiş bulunan kesinhesap ile parti merkez ve bağlı ilçeleri de kapsayan iller teşkilatının kesinhesaplarının onaylı birer örneğini Haziran ayı sonuna kadar Anayasa Mahkemesine ve bilgi için Cumhuriyet Başsavcılığına vermek zorundadırlar." hükmünü taşımaktadır.

Milliyetçi Çalışma Partisi Genel Başkanlığının 30.6.1989 günlü sayısız yazısıyla gönderilen 1988 yılı kesinhesap çizelgelerinin Anayasa Mahkemesince incelenmesi sonunda verilen 1988/9 (Siyasî Parti Mali Denetim) sayılı kararda "... bağlı ilçeleri de kapsayan 60 il örgütü kesinhesap çizelgeleri onaylı örneklerinin gönderilmediğinden 1988 yılı mali denetimi yapılamamaktadır.

Bu durum karşısında;

1988 yılı kesinhesaplarının süresinde ve tam olarak gönderilmemiş olması nedeniyle Milliyetçi Çalışma Partisi hakkında gereken işlemler yapılmak üzere Cumhuriyet Başsavcılığı'na duyuruda bulunulmasına ve malî denetim dayanağını oluşturan belgelerin gereğince tamamlanıp Anayasa Mahkemesi'ne gönderilmesi amacıyla anılan partiye yazı yazılması ..." hususu belirtilmiştir.

Bu karar gereğince Cumhuriyet Başsavcılığı'mızca 30.3.1990 gün ve 1990/14 sayılı yazı ile davalı siyasi partiden Anayasa Mahkemesinin kararlarında belirtilen 2820 sayılı Kanunun 73. ve 74. maddelerinin emredici hükümlerinin yerine getirilmesi için gerçeği yansıtır biçimde ve eksiksiz olarak düzenlenecek belgelerin Anayasa Mahkemesi'ne ve onaylı bir örneğinin de Cumhuriyet Başsavcılığı'mıza gönderilmesi istenilmiştir.

Bu yazımıza bu güne kadar davalı siyasi partice cevap verilmemiş, durum bir defada Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'ndan araştırılmış, alınan 24.1.1991 gün ve 82 sayılı yazıdan istenilen belgelerin halâ doğrudan mahkemeye de verilmediği anlaşılmıştır.

Sonuç:

Bu itibarla, 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 73. ve 74. maddesindeki yükümlülüğü kanuni süresi içerisinde, gerçeği yansıtır biçimde ve eksiksiz yerine getirmediği gibi bu zorunluluğun yerine getirilmesi yolunda Anayasa Mahkemesi'nin kararına ve Cumhuriyet Başsavcılığı'mızın yazılarına rağmen noksanlığı tamamlamayan davalı siyasi partiye kanuna aykırılığın giderilmesi için, 2820 sayılı Kanunun 104. maddesi uyarınca ihtar kararı verilmesi arz ve talep olunur" denilmektedir.

II- ESASIN İNCELENMESİ :

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın ihtar istemli dilekçesiyle ekleri ve işin özüne ilişkin rapor okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

A- SUÇ OLUŞTURAN EYLEMLER, KARARLAR VE İŞLEMLER :

Milliyetçi Çalışma Partisi 1988 yılı hesabının, Siyasî Partiler Yasası'nın 73. ve 74. maddelerine uygun biçimde alınabilmesi için Anayasa Mahkemesi'nce ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca yürütülen işlemlerin aşağıda açıklandığı biçimde olduğu görülmüştür.

1- Milliyetçi Çalışma Partisi'nce 30.6.1989 gün ve sayısız yazısına ek olarak Anayasa Mahkemesi'ne 1988 yılı hesabına ilişkin bir kısım il ve ilçe kesinhesap çizelgelerinin gönderildiği ayrıca bu yazıda "eksikliklerin bilahare tamamlanması için 90 gün süre verilmesinin istendiği" anlaşılmıştır.

2- Bu aşamadan sonra yapılan ilk inceleme raporunda;

a) 2820 sayılı Yasa'nın 74. maddesi uyarınca karara bağlanarak birleştirilmiş 1988 yılı kesinhesap çizelgesinin,

b) Cumhuriyet Başsavcılığı kayıtlarına göre partinin 60 ilde teşkilatı bulunmasına karşın bağlı ilçeleri de kapsayan iller örgütü kesinhesap çizelgelerinin,

c) Birleştirilmiş kesinhesabın Merkez Karar ve Yönetim Kurulu'nca kabulüne ilişin kararının gönderilmediği,

d) Parti yazısına ek olarak gönderilen belgelerin de kesinhesap çizelgesi niteliğini taşımadığı saptandığından,

Milliyetçi Çalışma Partisi'nden 1988 yılı hesabının tam ve doğru olarak alınamadığı belirtilmiştir.

3- Anayasa Mahkemesi'nce 13.2.1990 gününde yapılan toplantıda,

"Milliyetçi Çalışma Partisi Genel Başkanlığı'nın 30.6.1989 günlü, sayısız yazısıyla gönderilen 1988 yılı kesinhesap çizelgeleri incelendiğinde;

2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'nun 74. maddesi uyarınca karara bağlanarak birleştirilmiş 1988 yılı kesinhesap çizelgesi ile;

1988 yılında Adana, Adıyaman, Afyon, Ağrı, Amasya, Ankara, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale (Ayvacık), Çankırı, Çorum, Denizli, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hatay, Isparta, İçel, İstanbul, İzmir, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Muğla (Yatağan), Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Rize, Sakarya, Samsun, Siirt, Sinop, Sivas, Tokat, Trabzon, Şanlıurfa, Uşak, Van, Yozgat ve Zonguldak illerinde örgütlenilmiş olmasına karşın, bağlı ilçeleri de kapsayan 60 il örgütü kesinhesap çizelgeleri onaylı örneklerinin gönderilmediği anlaşılmıştır.

2820 sayılı Yasa'nın 73. ve 74. maddelerine uygun olarak düzenlenip eksiksiz gönderilmesi gereken belgeler bütünüyle gönderilmediğinden 1988 yılı malî denetimi yapılamamaktadır.

Bu durum karşısında;

1988 yılı kesinhesaplarının süresinde ve tam olarak gönderilmemiş olması nedeniyle Milliyetçi Çalışma Partisi hakkında gereken işlemler yapılmak üzere Cumhuriyet Başsavcılığı'na duyuruda bulunulmasına ve mali denetimin dayanağını oluşturan belgelerin gereğince tamamlanıp Anayasa Mahkemesi'ne gönderilmesi amacıyla adıgeçen partiye yazı yazılmasına" karar verilmiştir.

4- Bu kararın bir örneği Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'nın 22.2.1990 gün ve 162 sayılı yazısı ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmiş ve aynı gün muhatabınca alınmıştır.

5- Aynı karar örneğinin, Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'nın 22.2.1990 gün ve 154 sayılı yazısı ile Milliyetçi Çalışma Partisi Genel Başkanlığı'na gönderildiği ve kararın 23.2.1990 gününde muhatabınca alındığı anlaşılmıştır.

6- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca 30.3.1990 gün ve SP.11 Muh. 1990/14 sayılı yazı ile adıgeçen partiden; "Anayasa Mahkemesi Kararı uyarınca eksikliklerin en kısa sürede giderilerek düzenlenecek belgelerin Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'na verilmesi ve bir örneğinin de Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmesi"nin istendiği görülmüştür.

Ancak, adıgeçen Parti'ce 14.5.1991 tarihine kadar Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'na veya Anayasa Mahkemesi Başkanlığı'na istenen kesinhesap cetvelleri gönderilmemiştir.

B- YASAL DURUM :

Siyasî Partiler Yasası'nın 104. maddesinin birinci fıkrasında, bu Yasa'nın dördüncü kısmında yer alan maddeler kuralları dışında kalan emredici kurallarıyla öbür yasaların siyasî partilerle ilgili emredici kurallarına aykırılık durumunda bulunmaları nedeniyle, o parti aleyhine Anayasa Mahkemesi'ne Cumhuriyet Başsavcılığınca doğrudan yazı ile başvurulacağı; ikinci fıkrasında da, Anayasa Mahkemesi'nin, söz konusu kurallara aykırılık görürse, bu aykırılığın giderilmesi için ilgili siyasî parti hakkında ihtar kararı vereceği öngörülmüştür.

Milliyetçi Çalışma Partisi Genel Başkanlığı, Parti'nin 1988 yılı hesabını, 30.6.1989 tarihinden günümüze kadar, 2820 sayılı Yasa'nın 73. ve 74. maddelerine uygun biçimde Anayasa Mahkemesi'ne vermemiştir. Anayasa Mahkemesi'nce ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca yürütülen ve yukarıda açıklanan işlemlere karşın, 1988 yılı hesabını denetime uygun biçimde getirmemiştir.

Bu duruma göre, Siyasî Partiler Yasası'nın 73. ve 74. maddelerine olan aykırılığın giderilmesinin sözü edilen Yasa'nın 104. maddesi kapsamında sağlanabileceği Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca yürütülmesi gereken işlemlerin tamamlandığı; dosyada bir eksikliğin bulunmadığı ve ihtar isteminin yerinde olduğu kanısına varılmıştır.

III- SONUÇ :

A- 1988 yılı hesabını bugüne kadar 2820 sayılı Yasa'nın 73. ve 74. maddelerine uygun biçimde vermemiş bulunan ve bu Yasa'nın emredici hükümlerine aykırı davranan Milliyetçi Çalışma Partisi'ne, belirtilen aykırılığın giderilmesi için sözü edilen Yasa'nın 104. maddesi uyarınca ihtarda bulunulmasına,

B- Kararın onanlı örneklerinin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ile Milliyetçi Çalışma Partisi Genel Başkanlığı'na tebliğine,

14.5.1991 gününde oybirliğiyle karar verildi.