ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1990/5 (Siyasî Parti-İhtar)

Karar Sayısı:1991 /1

Karar Günü:8.1.1991

R.G. Tarih-Sayı:10.01.1991-20751

İHTAR İSTEMİNDE BULUNAN : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı

İHTAR İSTEMİNİN KONUSU : Yazıyla bildirilmesine karşın, dolandırıcılık suçundan kesinleşmiş mahkûmiyeti bulunan üyenin kaydını silmeyerek 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'na aykırı davranan Anavatan Partisi'ne adıgeçen Yasa'nın 104. maddesi uyarınca ihtar verilmesi istemidir.

I- İSTEMİN GEREKÇESİ :

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 4.12.1990 günlü, SP. 3. Hz.1990/22 sayılı başvuru dilekçesinin gerekçe bölümü aynen şöyledir :

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 11. maddesi "zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık .... suçlarından biriyle mahkûm olanlar siyasi partilere üye olamazlar ve üye kaydedilemezler" hükmünü taşımaktadır.

Davalı partinin Çorum ili Osmancık ilçe teşkilatı üyelerinden Abdullah ve Fatma'dan olma 1950 doğumlu Hüseyin Bülbül'ün dolandırıcılık suçundan Osmancık Asliye Ceza Mahkemesinin 9.9.1982 gün ve 52-231 sayılı ilâm ile TCK. 503/1, 523/2 maddeleri gereğince cezalandırıldığı ve hükmün kesinleştiği Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünün 18.4.1990 gün ve 2545 sayılı yazılarından anlaşılmıştır.

Bu tespite göre Hüseyin Bülbül'ün parti üyeliğinden çıkarılması ve sonucundan 30 gün içerisinde bilgi verilmesi Başsavcılığımızca 16.5.1990 gün ve SP.3. Hz. 1990/22 sayılı yazı ile davalı parti genel başkanlığından istenilmiş;

Verilen sürede cevap verilmemesi ve Hüseyin Bülbül'ün halen parti üyeliğinin devam ettiğinin sicil bürosu kayıtlarımızdan anlaşılması üzerine bu defa 30.10.1990 günlü yazımız ile tekit edilmiştir.

30.10.1990 günlü tekit yazımız 2.11.1990 tarihinde davalı partiye tebliğ edilmesine rağmen gereği yerine getirilmemiştir.

Bu itibarla, dolandırıcılık suçundan sabıkası bulunan Çorum ili Osmancık ilçe teşkilatı üyesi Hüseyin Bülbül'ün parti üyeliğinden çıkarılması ve kanuna aykırılığın giderilmesi için davalı siyasi partiye 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 104 ncü maddesi uyarınca ihtar kararı verilmesi arz ve talep olunur."

II- ESASIN İNCELENMESİ :

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın ihtar istemli dilekçesiyle ekleri ve işin özüne ilişkin rapor okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü :

1. Anavatan Partisi Çorum İli, Osmancık ilçe örgütü üyelerinden Hüseyin Bülbül'ün, işlediği dolandırıcılık suçu nedeniyle Osmancık Asliye Ceza Mahkemesi'nin 9.9. 1982 günlü, Esas 1982 /52, Karar 1982 /231 sayılı kararıyla Türk Ceza Yasası'nın 503/1., 523/2. maddeleri gereğince aldığı ve 647 sayılı İnfaz Yasası'nın 2848 sayılı Yasa'yla değişik 4. maddesi uyarınca 7.000 lira ağır para cezasına çevrilen cezanın kesinleşerek 15.12.1982 de yerine getirildiği, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 16.5. 1990 ile 30. 10. 1990 günlü, SP.3. Hz. 1990/22 sayılı iki yazıyla adıgeçen üyenin Parti'den çıkarılmasını istediği ve ikinci yazıda 30 gün süre verildiği dosya içeriğinden anlaşılmıştır.

2. Cumhuriyet Başsavcılığı'nın, yazılı bildirimine karşın olumlu ya da olumsuz yanıt verilmemesi üzerine ihtar istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurduğu, Anavatan Partisi üyeliğinden çıkarılması istenen Hüseyin Bülbül'ün cezalandırılmasına ilişkin Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü'nün 18.4.1990 günlü, 2545 sayılı yazısıyla birlikte Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı Siyasî Partiler Sicil Bürosu kayıtlarında da üyeliğin sürdüğü saptanmıştır.

3. Siyasî Partiler Yasası'nın 11. maddesinin b/2 bendi ".... dolandırıcılık .... suçları .... ndan biriyle mahkûm olanlar siyasî partilere üye olamazlar ve üye kaydedilemezler." açıklığını taşımaktadır. Dolandırıcılık suçundan hüküm giymiş bir kişinin üyelik yasağını öngören bu kural, 2820 sayılı Yasa'nın Dördüncü Kısmı'nda gösterilen yasaklar dışında kaldığından, üyenin yasaklılık durumu bu Yasa'nın 104. maddesi gereğince ihtar konusu olabilecektir.

4. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Siyasî Partiler Yasası'nın 9. maddesi gereğince Partilerin kuruluşunu denetleyecek, 10. maddesi gereğince de parti sicil dosyasını tutarak tüm gelişmeleri, durumları ve üyelerin niteliklerini izleyecektir. Siyasî Partiler Yasası'nın herhangi bir maddesine aykırılık saptadığında gerekli işlemleri yapmakla yükümlü olan Başsavcılığın, duruma uyan maddeye dayanarak başvuruda bulunacağı ve aykırılık 2820 sayılı Yasa'nın Dördüncü Kısmı dışında kalıyorsa, Yasa'nın 104. maddesi gereğince Anayasa Mahkemesi'nden ilgili siyasî partiye ihtar kararı verilmesini isteyebileceği açıktır. İncelenen dosyadaki işlem, bu yasal gereklerin yerine getirilmesinin belirtisidir.

5. Anavatan Partisi Osmancık ilçe örgütü üyesi Hüseyin Bülbül'ün durumu, kesinleşen cezasının 2820 sayılı Yasa'nın 11. maddesinin yukarıda belirtilen bendi kapsamında bulunduğundan ve 3617 sayılı Yasa'yla Türk Ceza Yasası'nın 503. maddesi ortadan kaldırılmamış olduğundan, buyurucu kurala belirgin biçimde aykırı düşmektedir. Dolandırıcılık suçundan hüküm giyen kişi bunun doğal sonucu olarak bir siyasî partiye üye yazılamayacaktır.

6. Sürmekte olduğu saptanan üyelik kaydının silinmesi için 30 gün süre tanıyan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın ikinci yazısına da olumlu karşılık verilmemiştir. Bu durumda ihtar kararı istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurmak gereği doğmuştur. İşlemde ve istemde bir aykırılık yoktur.

Aldığı ceza ne olursa olsun, işlediği suçun türü bakımından bir siyasî partiye üye yazılması olanaksız kişinin yazılı uyarılara karşın, kaydını silmemekte direnen Anavatan Partisi'ne bu aykırılığı gidermesi için 2820 sayılı Yasa'nın 104. maddesi gereğince ihtar kararı verilmesi gerekli görülmüştür. Belgeler, Yasa'nın 11. maddesine aykırı niteliği açıkça ortaya koymakta, sakıncalı durumu kanıtlamaktadır. Demokratik siyasal yaşamın vazgeçilmez öğesi sayılan, siyasal partilerin anayasal düzen yönünden önemleri ve koruyup geliştirmeleri zorunlu düzeyleri gözetildiğinde bu tür aykırılıklardan arındırılmalarında, sakıncalı eylem ve işlemlerden alıkonulmalarında duraksanamaz.

İhtar kararı verilmelidir.

III- SONUÇ :

A. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yazıyla iki kez bildirmesine karşın dolandırıcılık suçundan kesinleşmiş mahkûmiyeti bulunan Hüseyin Bülbül'ün üyelik kaydını silmeyerek 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 11. maddesine aykırı davranan Anavatan Partisi'ne belirtilen aykırılığı gidermesi için sözü edilen Yasa'nın 104. maddesi uyarınca ihtarda bulunulmasına,

B. Kararın onanlı örneklerinin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ile Anavatan Partisi Genel Başkanlığı'na tebliğine,

8.1.1991 gününde oybirliğiyle karar verildi.