ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1990/4 (Siyasî Parti - İhtar)

Karar Sayısı:1990/5

Karar Günü:29.11.1990

R.G. Tarih-Sayı:14.11.1990-20725

İHTAR İSTEMİNDE BULUNAN : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı

İHTAR İSTEMİNİN KONUSU : Üç kez yazıyla bildirilmesine karşın, ticaret amacıyla kaçakçılık suçundan kesinleşmiş mahkûmiyeti bulunan üyenin kaydını silmeyerek 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'na aykırı davranan Doğru Yol Partisi'ne adı geçen Yasa'nın 104. maddesi gereğince ihtar verilmesi istemidir.

I- İSTEMİN CEREKÇESİ :

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın, kanıtların belirtildiği bölümü dışında, 1.11.1990 günlü, SP.8.Hz.1985/1288 sayılı, başvuru dilekçesi aynen şöyledir:

"2820 sayılı Siyasi Partiler Kanununun 11. maddesinin 2. bendi "zimmet , ... gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlâk kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık.... suçlarından mahkum olanlar siyasi partilere üye olamazlar ve üye kaydedilemezler" emredici hükmünü taşımaktadır.

Davalı partinin Şanlıurfa ili Halfeti ilçesi teşkilatı kurucu ve üyelerinden Hasan ve Sultan'dan olma 1928 asıl 1340 tashih doğumlu Mustafa Döner'in Ticaret maksadıyla kaçakçılık suçundan Halfeti Asliye Ceza Mahkemesinin 20.5.1975 gün ve 1975/26-26 sayılı kararıyla 1918 sayılı Kanunun 25/3-son maddeleri uyarınca mahkumiyetine karar verildiği hükmün temyiz edilmeksizin 11.6.1975 tarihinde kesinleştiği onanlı karar örneği ile anlaşılmıştır.

Bu tespitlere göre Mustafa Döner'in parti üyeliğinden çıkarılması ve sonucundan 30 gün içerisinde bilgi verilmesi Başsavcılığımızca 29.4.1986 gün ve 1985/1288 sayılı yazı ile davalı genel başkanlıktan istenilmiş,

Verilen sürede cevap verilmemesi üzerine bu defa 21.11.1988 günlü yazımız ile tekit edilmiştir.

Adı geçenin 11.6.1985 gün ve Em.A.Sys.Bü.446 sayılı yazıda ilçe teşkilatı kurucu üyesi,

27.3.1988 günlü ilçe kongresini gösterir çizelgede ilçe yönetim kurulu 2 nci başkanı olduğu, ancak Siyasi Partiler Bilgi İşlem Merkezi kayıtlarında üyeliğinin bulunmadığı anlaşılmış, durum bir defada mahallinden araştırılmış, Halfeti Merkez Karakolunun 10.1.1990 günlü yazıları ve Halfeti C. Savcılığının 26.3.1990 günlü yazılarında adı geçenin parti üyesi olmadığı ve kuruluştan itibaren de üyelik kaydına rastlanmadığı bildirilmiştir.

Bu farklılığın nereden kaynaklandığı davalı partiden 5.6.1990 günlü yazımız ile sorulmuş, verilen cevapta kayıt beyannamesinin kaybolduğu bu nedenle Haziran 1990 döneminde intikal ettirilen yeni kayıtlar meyanında Mustafa Döner'in kaydının yapıldığı bildirilmiştir.

Mustafa Döner'in üyeliğinin böylece saptanmasından sonra 29.4.1986 ve 21.11.1986 günlü yazılarımız ilgi tutularak 30.7.1990 günlü yazımız ile 30 gün içerisinde adı geçenin üyelikten çıkarılması ve sonucundan bilgi verilmesi istenilmiş, bu yazı 31.7.1990 tarihinde davalı partiye tebliğ edilmesine rağmen gereği yerine getirilmemiştir.

Bu itibarla; ticaret maksadıyla kaçakçılık suçundan mahkumiyeti bulunan Halfeti ilçe teşkilatı üyesi Mustafa Döner'in parti üyeliğinden çıkarılması ve kanuna aykırılığın giderilmesi için davalı siyasi partiye 2820 sayılı Kanunun 104. maddesi uyarınca ihtar kararı verilmesi arz ve talep olunur."

II- ESASIN İNCELENMESİ :

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın ihtar istemli dilekçesi ile ekleri ve işin esasına ilişkin rapor okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü :

1. Ticaret amacıyla kaçakçılık suçundan, Halfeti Asliye Ceza Mahkemesi'nin 20.5.1975 günlü, Esas 1975/26, Karar 1975/26 sayılı kararıyla 1918 sayılı Yasa'nın 6829 sayılı Yasa'yla değişik 25. maddesinin üçüncü ve son fıkraları gereğince hakkında verdiği ceza temyiz edilmediği için 11.6.1975 gününde kesinleşen Mustafa Döner'in, Halfeti İlçesi kurucu üyesi ve ilçe 2. Başkanı bulunduğu Doğru Yol Partisi'nden kaydının silinmesini isteyen Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 29.4.1986, 21.11.1986 ve 30.7.1990 günlü yazıları gereğinin adı geçen Parti Genel Başkanlığı'nca yerine getirilmediği dosya içeriğinden anlaşılmıştır.

2. Siyasî Partiler Yasası'nın 11. maddesinin ikinci fıkrasının b/2. bendi "... istimal ve istihlâk kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları ...ndan biriyle mahkûm olanlar ... siyasî partilere üye olamazlar ve üye kaydedilemezler." açıklığını taşımaktadır. Kullanım ve tüketim kaçakçılığı dışındaki kaçakçılığa ilişkin üyelik yasağını öngören bu kural 2820 sayılı Yasa'nın Dördüncü Kısmı'nda gösterilen yasaklar dışında kalmakla, üyenin durumu, bu Yasa'nın 104. maddesi gereğince ihtar konusu olabilecektir.

3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Siyasî Partiler Yasası'nın 9. maddesi gereğince Partilerin kuruluşunu denetleyecek, 10. maddesi gereğince de parti sicil dosyasını tutarak tüm gelişmeleri, durumları ve üyelerin niteliklerini izleyecektir. Siyasî Partiler Yasası'nın herhangi bir maddesine aykırılık saptadığında gerekli işlemleri yapmakla yükümlü olan Başsavcılığın, duruma uyan maddeye dayanarak başvuruda bulunacağı ve aykırılık 2820 sayılı Yasa'nın Dördüncü Kısmı dışında kalıyorsa, Yasa'nın 104. maddesi gereğince Anayasa Mahkemesi'nden ilgili siyasî partiye ihtar kararı verilmesini isteyebileceği açıktır. İncelenen dosyadaki işlem,. bu yasal gereklerin yerine getirilmesinin belirtisidir.

4. Doğru Yol Partisi Halfeti İlçe örgütü kurucu üyesi Mustafa Döner'in durumu, kesinleşen cezasının 2820 sayılı Yasa'nın 11. maddesinin yukarda belirtilen bendi kapsamında bulunması nedeniyle, buyurucu kurala belirgin biçimde aykırılık oluşturmaktadır.

Mustafa Döner'in Doğru Yol Partisi Halfeti İlçesi kurucu üyesi ve İlçe 2. Başkanı bulunduğu Şanlıurfa Valiliği Emniyet Müdürlüğü'nün 4.7.1985 günlü, Sys. Şb. Pa. Bü. 3561 ile 20.4. 1988 günlü, Gür. Şb. Par. Br. D-20(24080) sayılı yazılarına ekli kuruluş belgeleriyle çizelge, tutanak ve örneklerinden saptanmıştır. Sonraki araştırmalarda üyelik kaydının bulunmadığı bildirilmişse de, önceki bulgularla sonraki belirsizliğin nereden kaynaklandığının sorulması üzerine kayıt beyannamesinin kaybolduğu, bu nedenle Haziran 1990 döneminde yeni kayıtlar sırasında yeniden kaydının yapıldığı yanıtı verilmiştir. Böylece belgelenen kaydın silinmesi için 30 gün süre veren Cumhuriyet Başsavcılığı yazısına olumlu karşılık verilmemiştir. Bu durumda, ihtar kararı istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurmak gereği doğmuştur. İşlediği suç ile aldığı cezanın üyeliğine engel olduğu 2820 sayılı Yasa'nın 11. maddesiyle açık olan Mustafa Döner'i üye yazmak ve sürekli uyarıya karşın bu kaydı silmemekte direnen Doğru Yol Partisi'ne aykırılığı gidermesi için Yasa'nın 104. maddesi gereğince ihtar kararı verilmesi gerekli görülmüştür. Belgeler, Yasa'ya aykırı durumu açıkça ortaya koymakta, işlemlerde ve istemde bir yanlışlık bulunmamaktadır. Siyasal partilerin demokratik anayasal düzen yönünden önlemleri ve korumaları zorunlu düzeyleri gözetildiğinde bu tür aykırılıklardan arındırılmalarında duraksanamaz.

İhtar kararı verilmelidir.

III- SONUÇ :

1- Ticaret amacıyla kaçakçılık suçundan kesinleşmiş mahkûmiyeti bulunan Mustafa Döner'in üyelik kaydının Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın yazıyla üç kez bildirmesine karşın silmeyerek 2820 sayılı Siyasî Partiler Yasası'nın 11. maddesine aykırı davranan Doğru Yol Partisi'ne belirtilen aykırılığı gidermesi için sözü edilen Yasa'nın 104. maddesi uyarınca ihtar verilmesine,

2- Karar örneklerinin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ile Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığı'na tebliğine,

29.11.1990 gününde oybirliğiyle karar verildi.