ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Esas Sayısı:1990/2 (Siyasî Parti - İhtar)

Karar Sayısı:1990/4

Karar Günü:11.9.1990

R.G. Tarih-Sayı:21.09.1990-20642

İHTAR İSTEMİNDE BULUNAN : Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı

İHTAR İSTEMİNİN KONUSU : İki kez yazıyla bildirilmesine karşın, dolandırıcılık suçundan mahkûm olan kimsenin üyelik kaydını silmeyerek 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanunu'na aykırı davranan Milliyetçi Çalışma Partisi'ne sözü edilen Yasa'nın 104. maddesi gereğince ihtarda bulunulması istemidir.

I- İSTEMİN GEREKÇESİ :

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 9.4.1990 günlü, SP. 11. Hz.1986/53 sayılı başvuru yazısı, kanıtların belirtildiği bölümü dışında, aynen şöyledir: "2820 Sayılı Siyasi Partiler Kanununun 11. maddesinin 2. bendi (zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık ... suçlarından biriyle mahkum olanlar siyasi partilere üye olamazlar ve üye kaydedilemezler) hükmünü taşımaktadır.

Davalı partinin Şanlıurfa il teşkilatı kurucu ve üyelerinden Ali ve Gülçin'den olma 1957 doğumlu Nabi Akbaş'ın dolandırıcılık suçundan dolayı Bursa Birinci Asliye Ceza Mahkemesinin 6.10.1987 gün ve 1987/370-268 sayılı kararıyla TCK. 503/1, 522. maddeleri uyarınca 1 yıl 2 ay hapis, 10.500 lira ağır para cezasıyla cezalandırıldığı, vaki temyiz üzerine hükmün Yargıtay Altıncı Ceza Dairesinin 9.5.1988 gün ve 1988/4074-6014 sayılı kararıyla onandığı ilâm örneği ile Bursa Cumhuriyet Savcılığının 29.6.1988 gün 1986/30-4363 sayılı yazılarından anlaşılmıştır.

Bu tespitlere göre Nabi Akbaş'ın parti üyeliğinden çıkarılması ve sonucundan bir ay içerisinde bilgi verilmesi Başsavcılığımızca 14.7.1988 gün ve SP.11.Hz.1986/53 sayılı yazı ile davalı Genel Başkanlığından istenilmiş;

Verilen sürede cevap verilmemesi ve Nabi Akbaş'ın halen parti üyeliğinin devam ettiğinin Şanlıurfa Emniyet Müdürlüğünün 7.2.1990 tarihli yazıları ile bildirilmesi üzerine, bu defa 1.3.1990 günlü yazımız ile tekit edilmiştir.

1.3.1990 günlü tekit yazımız 2.3.1990 tarihinde davalı partiye tebliğ edilmesine rağmen gereği yerine getirilmemiştir.

Bu itibarla, dolandırıcılık suçundan mahkum olan Şanlıurfa il teşkilatı üyesi Nabi Akbaş'ın parti üyeliğinden çıkarılması ve kanuna aykırılığın giderilmesi için davalı siyasi partiye 2820 sayılı kanunun 104 üncü maddesi uyarınca ihtar karara verilmesi arz ve talep olunur."

II- ESASIN İNCELENMESİ :

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın ihtar verilmesi istemli başvuru yazısı ile ekleri ve işin esasına ilişkin rapor okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü :

1. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nın, Bursa 1. Asliye Ceza Mahkemesi'nin 6.10.1987 günlü, Esas 1987/370, Karar 1987/268 sayılı kararıyla karşılıksız çek keşide etmek suretiyle dolandırıcılık suçundan Türk Ceza Yasası'nın 503. maddesinin birinci fıkrası ve 522. maddeleri gereğince 1 yıl 2 ay hapis ve 10.500 TL. ağır para cezasına mahkûm edilerek hakkındaki bu hüküm Yargıtay 6. Ceza Dairesi'nin 9.5.1988 günlü, Esas 1988/4074, Karar 1988/6014 sayılı kararıyla onanmasıyla kesinleşen Nabi Akbaş'ın 7. sırada il yönetim kurulu kurucu üyesi bulunduğu Milliyetçi Çalışma Partisi'nden kaydının silinmesini isteyen 14.7.1988 ile 1.3.1990 günlü Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı yazıları gereğinin bu Parti Genel Başkanlığı'nca yerine getirilmediği dosya içeriğinden anlaşılmıştır.

2. Siyasî Partiler Yasası'nın 11. maddesinin ikinci fıkrasının b/2. bendi "... dolandırıcılık .... suçlarından biriyle mahkûm olanlar ... siyasî partilere üye olamazlar ve üye kaydedilemezler." açıklığını taşımaktadır. Siyasî parti üyelerinin niteliklerinin adı geçen Yasa'nın öngördüğü koşullara aykırılık oluşturması, daha açık anlatımla 11. madde Yasa'nın Dördüncü Kısmı'nda gösterilen siyasî partilerle ilgili yasaklar dışında kalmakla durum, Yasa'nın 104. maddesi gereğince ihtar kararı konusu olabilecektir.

3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Siyasî Partiler Yasası'nın 9. maddesi gereğince Partilerin kuruluşunu denetleyecek, 10. maddesi gereğince de parti sicil dosyasını tutarak durumlarını izleyecektir. Siyasî Partiler Yasası'nın herhangi bir maddesine aykırılıkta gerekli işlemi yapmakla yükümlü olan Başsavcılığın duruma uygun maddeye dayanarak başvuruda bulunacağı ve aykırılık 2820 sayılı Yasa'nın Dördüncü Kısmı dışında kalıyorsa, Yasa'nın 104. maddesi gereğince Anayasa Mahkemesi'nden ilgili siyasî partiye ihtar kararı verilmesini isteyebileceği açıktır. İncelenen dosyadaki durum, bu yasal gereklerin yerine getirilmesi işlemidir.

4. Milliyetçi Çalışma Partisi'nin üyelik kaydını silmediği Nabi Akbaş'ın karşılıksız çek keşide ederek dolandırmak suçundan aldığı ve yukarda evreleri belirtilen cezanın kesinleşme günü 9.5.1988'dir. "Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında" 19.3.1985 günlü, 3167 no.lu Yasa 3.4.1985 günlü, 18714 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak kimi maddeleri yayım tarihinde, kimi maddeleri de 3.10.1985'de yürürlüğe girmiştir. Nabi Aktaş hakkındaki kararın verildiği ve onandığı tarihlerde 3167 sayılı Yasa yürürlüktedir.

Çekle yapılan dolandırıcılıklarda, kullanılan belgenin Türk Ticaret Yasası hükümlerine göre tüm öğeleri taşıyan bir senet olma niteliği aranmaz. Öğelerin tümü bulunmasa, kusurlu da olsa, dolandırıcılığın öbür öğeleri varsa suç oluşur. Zira, yalnızca belgenin varlığı uydurma (sania) öğesini oluşturma yettiğinden ayrıca belli biçim ve koşullar aranmaz. Türk Ticaret Yasası'nın 692. maddesindeki öğeleri taşımadığı için çek sayılmayan belgeyi düzenleyerek veren sanığın eylemi, 3167 sayılı Yasa'ya aykırı davranmak suçunu değil, öğeleri bulunmak koşuluyla dolandırıcılık suçunu oluşturur.

Türk Ceza Yasası'nın 2. maddesi, işlendikten sonra yürürlüğe konulan yasaya göre cürüm ya da kabahat sayılmayan bir eylemden dolayı kimsenin cezalandırılamayacağını, eğer böyle bir cezaya hükmolunmuşsa yerine getirilmeyeceğini ve yasal sonuçlarının kendiliğinden kalkacağını, bir cürüm ya da kabahatin işlendiği zamanın yasası ile sonradan yayımlanan yasanın hükümleri birbirinden farklı ise, sanığın lehindeki yasanın uygulanacağını öngörmektedir.

Dolandırıcılık, çok konulu bir suçtur. 3167 sayılı Yasa'yla Türk Ceza Yasası'nın 503. maddesi değiştirilip ortadan kaldırılmamıştır. Türk Ceza Yasası'nın 503. maddesinde düzenlenen dolandırıcılık suçunun öğeleriyle, 3167 sayılı Yasa'daki düzenlenen suçun öğeleri başkadır. Bu durumda, adı geçen kişi, dolandırıcılık suçundan hüküm giymiştir ve bunun doğal sonucu olarak bir partiye üye olamama yasağının kendisine uygulanması gerekir.

III- SONUÇ :

I- Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca iki kez yazı ile bildirilmesine karşın, dolandırıcılık suçundan mahkum olan Nabi Akbaş'ın kaydını silmeyerek 2820 sayılı Siyasî Partiler Kanununa aykırı davranan Milliyetçi Çalışma Partisi'ne bu aykırılığın giderilmesi için adı geçen Yasa'nın 104. maddesi gereğince ihtarda bulunulmasına,

II- Kararın, gereği için, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı ile Milliyetçi Çalışma Partisi Genel Başkanlığı'na tebliğine,

11.9.1990 gününde oybirliğiyle karar verildi.